W1 tryb zgodnosci , Logistyka, rok2, ekonomika transportu, ek
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
10-09-29 1. Podstawowe pojęcia ekonomiki transportu 1.1. Pojęcie transportu w trzech ujęciach: – czynnościowe (czynność polegająca na przemieszczaniu), – podmiotowe (działalność wydzielona z innych czynności), – rzeczowe (wyposażenie materialne służące przemieszczaniu). Wykład 1 Charakterystyka podstawowych pojęć ekonomiki transportu Wykład 1 1.2. Przemieszczanie, transport i komunikacja: • relacja pojęć transport i komunikacja alternatywnie: – podporządkowane hierarchicznie, – częściowo pokrywające się, • przemieszczanie: termin zbiorczy, zastępuje także pojęcie przewozu tam, gdzie nie ma pojazdów i tym samym nie można mówić o przewozie. Robert Tomanek 2 Przemieszczanie Przemieszczanie Transport Transport Komunikacja Komunikacja Transport i komunikacja to częściowo pokrywające się pojęcia, gdzie transport, to działalność polegająca na celowym przemieszczaniu osób i ładunków, natomiast komunikacja to proces porozumiewania się ludzi, na który składa się łączność (przemieszczanie wiadomości) oraz umożliwienie porozumiewania się za pomocą transportu. Transport obejmuje wszystkie czynności przemieszczania osób, ładunków i wiadomości (przemieszczaniem wiadomości zajmuje się łączność), a komunikacja to specjalna forma organizowania przewozu osób, ładunków lub wiadomości, która zapewnia stałą możliwość korzystania z urządzeń przewozowych w danej relacji. 3 4 1.5. Podział pionowy transportu 1.3. Transport, spedycja i logistyka - Spedycja: działalność polegająca na ułatwianiu korzystania z usług transportowych; inaczej: organizacja procesu transportowego (nie dotyczy przewozów pasażerskich), Transport w ujęciu podmiotowym : technicznie, organizacyjnie i ekonomicznie wydzielone z innych czynności, celowe przemieszczanie wszelkich ładunków i osób”. Podział pionowy (gałęziowy) transportu: • - Logistyka: proces zarządzania przepływem i magazynowaniem materiałów, półfabrykatów, części i gotowych produktów poczynając od dostawców, poprzez firmę, aż do klientów. Współcześnie obserwuje się powstawanie sektora TSL (Transport-Spedycja- Logistyka). transport przesyłowy • transport wehikułowy – lotniczy – wodny • morski • śródlądowy – lądowy • szynowy • drogowy (samochodowy) 1.4. Proces transportowy - część procesu przewozowego (załadunek, wyładunek, przewóz), - przygotowanie ładunku do przewozu, - składowanie, - czynności organizacji przewozu (spedycja). 5 6 1 10-09-29 1.7. Transport kombinowany/multimodalny 1.7. Transport kombinowany/multimodalny Grupa Robocza EKMT (CEMT) ds. transportu kombinowanego określiła następująco relacje pojęć: 1.6. Podział poziomy transportu 1.6. Podział poziomy transportu • forma własności (transport publiczny /państwowy – w tym własność ewentualnej grupy państw, komunalny/, prywatny i spółdzielczy) - multimodalny : z wykorzystaniem co najmniej dwóch gałęzi transportu • dostępność (transport publiczny czyli powszechnie dostępny, branżowy / w warunkach gospodarki rynkowej jest to wynik ograniczeń dostępności spowodowanych specyfiką technologii przewozu/, własny) - intermodalny: przewóz multimodalny przy użyciu tej samej jednostki ładunkowej lub pojazdu • - kombinowany: intermodalny, gdzie główna część przewozu wykonywana jest przez kolej, żeglugę śródlądową lub transport morski regularność (regularny, nieregularny) • cel działania (transport zarobkowy i niezarobkowy - własny) • przedmiot przewozu (transport towarowy i pasażerski) • zasięg (transport międzynarodowy, krajowy: ogólnokrajowy, regionalny, międzyosiedlowy i lokalny, a w tym miejski) • pojemność pojazdu – dotyczy transportu pasażerskiego (transport zbiorowy i indywidualny) • organizacja procesu transportowego (transport bezpośredni, gdzie wykorzystuje się tylko jeden środek transportowy i transport pośredni ) Rys. Łańcuch transportu kombinowanego Szerzej: J. Wronka, Transport kombinowany w aspekcie wymogów zrównoważonego rozwoju, OBET, Warszawa-Szczecin 2002. 7 8 W literaturze występuje też zamienne stosowanie pojęć transport Multimodalny i intermodalny. W takim ujęciu istotą transportu multimodalnego (intermodalnego) jest integracja procesu transportowego. W takiej sytuacji transport multimodalny (ale też intermodalny) można określić jako „przewóz towarów w Jednostkach ładunkowych przy użyciu środków z co najmniej dwóch różnych gałęzi transportu, na podstawie ujednoliconych warunków, wynikających z umowy o przewóz multimodalny, zawartej pomiędzy klientem a operatorem transportu multimodalnego”. Oprócz przedstawionych tu terminów, integracja procesu transportowego wiąże się ze stosowaniem także takich pojęć jak komodalność czy współmodalność ( od ang. co-modality - Efektywne wykorzystywanie różnych środków transportu samodzielnie i w połączeniu z innymi, które prowadzi do optymalnego i zrównoważonego wykorzystania zasobów” - Utrzymać Europę w ruchu -zrównoważona mobilność dla naszego kontynentu Przegląd średniookresowy Białej Księgi Komisji Europejskiej dotyczącej transportu z 2001 r. Komunikat Komisji dla Rady i Parlamentu Europejskiego . Bruksela 2006, COM(2006) 314 wersja ostateczna.) Zob. J. Neider: Transport międzynarodowy. PWE, Warszawa 2008, s. 110. , odsłona z 11.04.2010. 9 10 Tab. Porównanie udziału poszczególnych gałęzi transportu w realizacji zadań przewozowych na obszarze UE i USA (2001 r.) UE definiuje międzynarodowy transport kombinowany pomiędzy państwami członkowskimi następująco (dyrektywa UE nr 92/106/EEC z 07.12.1992): - transport samochodowy wykorzystywany jest na początku lub końcu podróży: pomiędzy miejscem załadunku i wyładunku a najbliższą stacją kolejową lub w promieniu 150 km od portu, - na odcinku o długości pow. 100 km w linii prostej korzysta się z transportu kolejowego lub wodnego. Szerzej: Tamże, s. 20. Źródło: opracowanie własne na podstawie Energy & Transport in Figures 2004, Dyrekcja Generalna Energii i Transportu, UE 2004. 11 12 2 10-09-29 Technologie przewozów kombinowanych • przewozy kontenerowe Tab. Technologie przewozów kombinowanych wg IRRU (w %) • przewozy szynowo-drogowe ( piggyback : środek transportu drogowego wraz z ładunkiem korzysta z przewozów transportem kolejowym ) • przewozy lądowo-promowe kontenerów, samochodów z ładunkiem oraz wagonów Źródło: EU Intermodal Freight Transport. Key Statistica l Data 1992-1999 , EC, Luxembourg 2002, s.35. Źródło: www.geasecao.com , www.poal.com.nz , www.hupac.ch 13 14 Rys. Światowe porty kontenerowe wg wielkości przeładunków w TEU (2002 r.) Źródło: Data from CI-Online, Cartography , Philippe Crist (OECD), cyt. za Container transport security across mode , ECMT-OECD, Paris 2005, s. 94. Rys. Terminale transportu kombinowanego w Unii Europejskiej Źródło: EU Intermodal Freight Transport. Key Statistical Data 1992-1999 , EC, Luxembourg 2002, s. 18.; zdjęcia: www.uirr.com. 15 16 2. Przedmiot ekonomiki transportu System transportowy (podzia ł zadaŃ, charakterystyka infras truktury) Przedmiot ekonomiki transportu – badanie procesów gospodarowania w transporcie – badanie ekonomicznej specyfiki transportu Stosowane podejścia badawcze – podział na mikro i makroekonomikę transportu – podejście gałęziowe – podejście rzeczowe Stosowane metody – metody badań ekonomicznych Wzorzec aktywnoŚci (prze mys ło wa, b iznesowa, gospodarstw domowych) Dos tĘpnoŚĆ (loka lizacja, planowanie przestrzenne, ceny nieruchomoŚci) Gospodarka Struktura i organizac ja przestrzeni (produkcja, dystrybucja, konsumpcja) (praca, a ktywnoŚĆ w czasie wolny m) Rys. Powiązania transportu i gospodarki jako przesłanka aktywności badawczej Źródło: G.H. May, Transport in Europe: where are we going? , “Foresight” 2005, vol. 7, no 6, p. 33. 17 18 3 10-09-29 3. Struktura wykładu i jego organizacja • Plan wykładu (podstawy ekonomiki transportu, analiza wybranych rynków) • Korzystanie z elearningu (hasło dostępu) • Literatura przedmiotu – Podstawowa – M. Ciesielski, A. Szudrowicz, Ekonomika transportu, AE, Poznań 2001. – Ekonomika transportu , praca zb. pod red. A.Piskozuba, WKiŁ, Warszawa 1979. – R. Tomanek, Funkcjonowanie transportu, AE, Katowice 2004. – Zalecana – A. Koźlak , Ekonomika transportu. Teoria i praktyka, UG, Gdańsk 2007. – K. Szałucki, Przedsiębiorstwa transportowe, UG, Gdańsk 1999. – Uwarunkowania rozwoju systemu transportowego Polski , praca pod red. B. Liberadzkiego i L. Mindura, SHG-ILIM-ITE, Warszawa-Poznań-Radom 2006. • Zasady egzaminu (zaliczenie, egzamin pisemny) 19 4 [ Pobierz całość w formacie PDF ] |