W3 - granice poznania cd. przyczynowosc, Filozofia Przyrody - A. Kolezynski
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Wstħp do filozofii przyrody Wykÿad 3: Granice poznania c.d., PrzyczynowoŁě Andrzej KoleŇyıski Obserwowalne vs nieobserwowalne ¤ Obserwowalne Î obiekty procesy, dostħpne nieuzbro- jonym zmysþom. ¤ Nieobserwowalne Î caþa reszta. ¤ W nauce okreĻlenie áobserwowalneÑ stosujemy zwykle do wszystkich obiektw i procesw, do ktrych mamy dostħp przez przez swego rodzaju kontakt kauzalny (np. przy uŇyciu mikroskopu). ¤ ¤ Z punktu widzenia filozofii nauki i realizmu nau- kowego, to wþaĻnie problem rozrŇnienia pomiħdzy bytami obserwowalnymi i nieobserwowalnymi wzbu- dza najwiħksze kontrowersje. W3-2 Wstħp do filozofii przyrody 2010-03-15 Nieobserwowalne: wykrywalne vs niewykrywalne (ang. (un)detectable) ¤ Nieobserwowalne: ¤ MoŇliwe do wykrycia (detectable) przy pomocy przyrzĢdw pomiarowych (np. mitochondria, neutrino) ¤ NiemoŇliwe do wykrycia (undetectable) nawet za pomocĢ takich przyrzĢdw (np. koncepcja poþoŇe- nia i prħdkoĻci wzglħdem przestrzeni absolutnej Newtona). W3-3 Wstħp do filozofii przyrody 2010-03-15 Oglny podziaþ obiektw i procesw ze wzglħdu na moŇliwoĻę ich obserwacji Naukowe obiekty lub procesy Obserwowalne: obiekty lub procesy, ktre moŇna w dogodnych warunkach zobaczyę (posmakowaę, dotknĢę, usþyszeę, poczuę zapach) Nieobserwowalne: obiekty lub procesy niemoŇliwe do zaobserwowania Wykrywalne (detectables): obiekty lub procesy niemoŇliwe do zaobserwowania, ale wykrywalne przy pomocy przyrzĢdw pomiarowych Niewykrywalne (undetectables): obiekty lub procesy niemoŇliwe zarwno do zaobserwowania, jak i wykrycia, ktrych istnienie postulujemy ze wzglħdw teoretycznych lub wyjaĻniania W3-4 Wstħp do filozofii przyrody 2010-03-15 Naukowe obiekty lub procesy Selektywny sceptycyzm ¤ Realizm dotyczĢcy obiektw ( entity realism ) ¤ Realizm dotyczĢcy struktur ( structural realism ) Î epistemologiczny Î ontologiczny ¤ Semirealizm W3-5 Wstħp do filozofii przyrody 2010-03-15 [ Pobierz całość w formacie PDF ] |