Władysław Filar, WOŁYŃ ZBIÓR, KRESYmordy upa
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Antypolskie akcje nacjonalistów ukraińskich Strona 1 z 8 WładysławFilar Antypolskieakcjenacjonalistówukraińskich UkraińskiruchnacjonalistycznynaWołyniuodsamegopoczątkubyłwrogonastawionydoPolaków. Wynikałotom.in.zuprzedzeńnawarstwionychjeszczewokresiemiędzywojennymorazideologiiprzyjętej przezOUN. Celemwalkinacjonalistówukraińskichbyłoutworzeniepaństwaukraińskiegorządzonegoprzez nacjonalistów.Oceluwalkimówiulotka"wskazańpropagandowych"OUNBwktórejzawartesąnastępujące słowa:"(...)NiechcemypracowaćdlaMoskwy,śydów,Niemcówiinnychobcych,leczdlanas. Myutworzymysamodzielne,ukraińskiepaństwo,albozginiemyzanie(...)" 1 . Ostrzewalkiskierowanoprzeciwkowładzomiludnościtychpaństw,którezajmowałyobszaryetnicznie ukraińskie.Wzwiązkuztymzawroganr1uwaŜanoZSRR,wrogiemnr2byłaPolska,aledopieronatrzecim miejscuwymienianoNiemców.Zwładzaminiemieckimi,policjąiWehrmachtemprowadzonoobustronnie współpracęw"koniecznychrozmiarach" 2 .W1943r.rozszalałsięterrorimasowemordyludnościpolskiejna Wołyniu.AleakcjeantypolskienaWołyniuiPolesiurozpoczęłysięjuŜwcześniej. TrudnopowiedziećkiedykierownictwoOUNSD 3 podjęłodecyzjęoprzeprowadzeniueksterminacjiludności polskiej,bowiemdyrektywawtejsprawieniezostaładotychczasopublikowanaalerozwójwydarzeń wskazujenato,iŜnastąpiłotopodkoniec1942r.Dogrudnia1942r.miałymiejscemordynapojedynczych osobachirodzinachpolskich.Masowemordywtymokresiebyłyjeszczerzadkością.Akcjaskierowanabyła początkowoprzeciwkoPolakomzatrudnionymwniemieckiejadministracjirolnejileśnej,anastępnie rozszerzyłasięnaludnośćwiejską,główniewewschodnichpowiatachWołynia. 4 Pierwszymordzbiorowymiałmiejsce13listopada1942r.wObórkach,pow.łucki.któregoofiarąpadło około50osóbnarodowościpolskiej 5 Narastaniewystąpieńantypolskichnabieranasileodstycznia1943WtymokresiemnoŜąsięzabójstwa poszczególnychosóbirodzin,alecorazczęściejpojawiająsiętakŜemordymasowe.Krwawymordmiał miejsce9lutego1943r.wpolskiejkoloniiParośle(gm.Antonówka.pow.sarneński).gdziezamordowano 173osoby. 6 .Wdniu23kwietnia1943r.,oddziałyUPAdokonałyjednegoznajbardziejkrwawych mordówwtymokresiewJanowejDolinie(gm.Bereźne,pow.kostopolski).Zginęłowówczasokoło600 osób.NacjonalistówukraińskichniepowstrzymałaobecnośćgarnizonuWehrmachtuliczącegookoło1000 Ŝołnierzy.Niemcyzachowalisiębiernie,comoŜenasuwaćprzypuszczenie,ŜeUkraińcydziałaliw porozumieniuznimi. PotwierdzeniemtegokrwawegomorduwJanowejDoliniejestzapiswlitopysieUPAt.5:"(...)Przy zdobywaniusilnegopolskiegogniazdaaraczejcentrumPolaków,JanowejDolinywpow. kostopolskimspalonodwietrzeciezabudowań.Bójtrwałkilkagodzin.Polacypodająliczbę swoichstratna500ludzi.LiczbazabitychNiemcówniewiadoma.Naszestratyniewielkie. 7 Odmaja1943r.notujemyzorganizowanemasoweatakioddziałówUPAnawsiepolskieiośrodki samoobronynatereniecałegoWołynia.Otoniektóredaneobrazująceeskalacjęantypolskichakcji: 12maja1943r,wpowieciesarneńskimspalonowsie:Mgły,Konstantynówkę,Osty,UbereŜ; 8 . 24maja1943r.wewsiNiemodlin(pow.kostopolski)zamordowano170osób; 9 wnocyz24na25maja1943r.spalonowszystkiedworyifolwarkiwpowieciewłodzimierskim; 10 28maja1943r.600osobowyoddziałUPAspaliłwieśStarykiiwymordowałwszystkichjejmieszkańców; 11 2czerwca1943r.oddziałUPAnapadłnapolskąwieśHurbyiwymordowałokoło250ludzi. 12 Eksterminacjaludnościpolskiejrozpoczętawpowiatachsarneńskim,kostopolskim,rówieńskimi zdołbunowskimwczerwcu1943r.rozszerzyłasięnapowiatydubieńskiiłucki,wlipcuobjęłapowiaty horochowski,kowelskiiwłodzimierski,awsierpniutakŜepowiatlubomelski 13 .Liczbazamordowanych PolakównaWołyniudolipca1943r.ocenianajestnaokoło15tysięcyosób.ałącznestraty ludnościpolskiejobejmującezabitych,rannych,wywiezionychnarobotydoNiemieci 2006-05-21 Antypolskie akcje nacjonalistów ukraińskich Strona 2 z 8 uciekinierówwyniosłaokoło150tysięcyosób 14. Dolipca1943r.wpowieciehorochowskimdokonano napadówna23wsiepolskie.wpowiecedubieńskimna15,wpowieciewłodzimierskimna28. 15 . Szczególniekrwawybyłlipiec1943r.OddziałyUPAwchodzącewskładPółnocnoZachodniegoOW "Turiw"przyaktywnymwsparciumiejscowejludnościukraińskiejzorganizowanejwtzw"Samooboronne KuszczewyjeWiddiły",11lipca1943r.oświcieotoczyłyizaatakowałyuśpionewsieiosady polskiejednocześniewtrzeci)powiatach:kowelskim,horochowskimiwłodzimierskim.Doszło donieludzkichrzeziizniszczenia.Ludnośćpolskaginęłaodkul,siekier,wideł,kos,pił,noŜy, młotkówiinnychnarzędzizbrodnipłonęływsiepolskie.Byłatoakcjadobrzeprzygotowanai zaplanowanawnajdrobniejszychszczegółach.Naprzykład,akcjęwpow.Włodzimierskimpoprzedziła koncentracjaoddziałówUPAwlasachzawidowskich(nazachódodPorycka),wrejonieMarysinDolinka, LachóworazwrejonieZdŜary,LitowieŜ,Grzybowica.Naczterydniprzedrozpoczęciemakcjiwewsiach ukraińskichodbyłysięspotkania,naktórychuświadamianomiejscowąludnośćokonieczności wymordowaniawszystkichPolaków. Posługiwanosięprzytymhasłem:"WyrŜnąćLachówaŜdo7.pokolenia,niewyłączająctych,którzy niemówiąjuŜpopolsku".AgitatoramibyliUkraińcypochodzącyzMałopolskiWschodniej.Dlauśpienia czujnościludnościpolskiej,nadwadniprzednapademwpolskichzagrodachpojawiłysięulotkiwjęzyku polskimiukraińskimnawołującedozjednoczeniasięPolakówzUkraińcamidowalkiprzeciwkowspólnym wrogom,jakimisąNiemcyiMoskale.WrozmowachuspokajaliPolaków,abysięniczegonieobawiali,gdyŜ niktimniezrobikrzywdyopuszczeniezaśwsiświadczyćbędzieotym,ŜesąwrogiemUkraińców.Rzeź rozpoczęłasięokołogodz.3rano11lipca1943r.odpolskiejwsiGurów.obejmującswoimzasięgiem: GurówWielki,GurówMały,Wygrankę,ZdŜary,ZabłoćceSądową,Nowiny,Zagaje,Poryck,Oleń,Orzeszyn, Romanówkę,Lachów,Guciniinne.Orozmiarachzbrodnidokonanychwpowieciewłodzimierskimświadczą następującedane;wewsiGurówna480Polakówocalałotylko70osób;wPoryckuwymordowanoprawie całąludnośćpolskąponad200osób;wkoloniiOrzeszynnaogólnąliczbę340mieszkańcówzginęło270 Polaków;wewsiSądowaspośród600Polakówtylko20udałosięujśćzŜyciem,wkoloniiZagajena350 Polakówuratowałosiętylkokilkunastu.Zabójstwadokonywanozwielkimokrucieństwem.Wsieiosady polskieograbionoispalono 16 .PrzytoczonewyŜejfragmentarycznefakty,pochodzącetylkozjednego powiatu,świadcząniezbicieotym,Ŝerozpoczęta11lipca1943r.akcjaniemogłabyćakcjąprzypadkową, przeprowadzonąprzezluźneniezorganizowanegrupy.Byłatodobrzezaplanowanaakcjawykonanana rozkazwyŜszegokierownictwaOUNUPA,uzgodnionawczasieiprzestrzeni.DlaPolakówmieszkającychw zachodnichpowiatachWołyniabyłtopogrom,któryprzyniósłogromnestratyludzkieimaterialne. WokresieświątBoŜegoNarodzenia1943r.przezterenycałegoWołyniaprzetoczyłasięnowafala antypolskichakcji.SilneoddziałyUPA,wspomaganeprzezmiejscowąludnośćukraińską,uderzyły niespodziewanienaskupiskaludnościpolskiejibazysamoobronywpowiatach:rówieńskim,łuckim, kowelskimiwłodzimierskim. Przeprowadzaneakcjeantypolskiełączonoczęstozokreślonymirocznicami.Naprzykładmasowemordyw nocyz29na30czerwca1943r.dokonanowdrugąrocznicęproklamowanianiepodległościUkrainywe Lwowie;masoweakcjeprzeciwkoludnościpolskiejwdniu11lipca1943r.przypadałynaprawosławne świętoPiotraiPawła.Taostatniaakcjarozpoczęłasięnapadaminakościołykatolickiewczasiemszyśw.w Kisielinie(pow.horochowski),Krymnie(pow.kowelski),Chrynowie,Oktawinie.PoryckuiSwojczowie(pow. włodzimierski).Taktykanacjonalistówukraińskichstosowanapodczastychakcjibyłazawszetakasama. Polegałaonanatym,ŜeoddziałyUPAotaczałydanąmiejscowośćtak,abyniktnicmógłzniejujść. następnieinnepododdziaływchodziłydowsi,zganiałyPolakównajednomiejsce(np.dostodoły,budynku szkolnego)itamdokonywałymasowegomordu. PodokonanejmasakrzedowsinafurmankachwjeŜdŜałygrupyrabunkowe,złoŜonegłówniezkobiet,i zabieraływszystko,copozostałopozamordowanychPolakach,ododzieŜydoelementówbudowlanych.Po kilkudniach,gdywszystkosięuspokoiłoiniektórzyocaleliPolacywracalidowsi.oddziałyUPAponownie atakowaływieś,mordowałyPolakówipaliłybudynki.Przestrzeganoprzytym(zgodniezwydanąinstrukcją), abypalonebudynkiPolakówbyłyoddaloneconajmniejo15modzagródukraińskich. AntypolskieakcjenaWołyniu,przeprowadzanezcałąbezwzględnością,miałynaceluzniszczenieludności 2006-05-21 Antypolskie akcje nacjonalistów ukraińskich Strona 3 z 8 polskiej.ProwadzonebyłyzgodniezdyrektywamikierownictwaOUNSDwsposóbzorganizowany,imiały charakterludobójstwa.WtajnejdyrektywieterytorialnegodowództwaUPA"Piwnycz",podpisanejprzez "KłymaSawura"(RomanDmytroKlaczkiwśkyj)czytamy:"(...)powinniśmyprzeprowadzić wielkaakcjęlikwidacjipolskiegoelementu.PrzyodejściuwojskniemieckichnaleŜywykorzystać tendogodnymomentdlazlikwidowaniacałejludnościmęskiejwwiekuod16do60lat(...)Tej walkiniemoŜemyprzegrać,izakaŜdącenętrzebaosłabićpolskiesiły.Leśnewsieorazwioski połoŜoneobokleśnychmasywówpowinnyzniknąćzpowierzchniziemi". 17 . WskazaniapowyŜszejdyrektywywpełnirealizowałyoddziałyUPA,mordującmęŜczyznnietylkowwieku16 60lataletakŜekobiety,dzieciistarców.JurijStelmaszczuk"Rudyj".dowódcaPółnocnozachodniegoOW "Turiw",pisałdo"Rubana":"(...)DruŜeRuban!Przekazujędowaszejwiadomości,Ŝewczerwcu 1943r.przedstawicielcentralnegoProwodudowódcaUPA"Piwnycz""KłymSawur"przekazał mitajnądyrektywęwsprawiecałkowitejpowszechnej,fizycznejlikwidacjiludnościpolskiej. (...)DlawykonanialejdyrektywyproszęrzetelnieprzygotowaćsiędoakcjiprzeciwPolakomi wyznaczamodpowiedzialnych:wrejonachnadbuŜańskichkurinnego"Łysoho",narejony turzyski,owadnowski,oździutyckiipozostałe"Sosenka";naokręgkowelski"Hołobenka". SławaUkraini. DowódcagrupyUPA"Turiw""Rudyj", 24czerwca1943r.Stawka". 18 OwykonaniudyrektywydowódcyUPA"Piwnycz"świadczysprawozdaniedowódcykurinia"Łysoho",który wewrześniu1943r.donosiłkierownictwuOUN:"(...)29sierpnia1943r.przeprowadziłemakcjęwe wsiachWolaOstrowieckaiOstrówkigłowniańskiegorejonu.Zlikwidowałemwszystkich PolakówodmałegodostaregoWszystkiebudynkispaliłem,mienieichudobęzabrałemdla potrzebkurenia". 19 WwynikutejakcjiwewsiWolaOstrowieckazginęło529osób,wtym220dzieciwwiekudo14lat,awewsi Ostrówkizamordowano438osób.wtym246dziecidolat14.Wsierpniu1992r.dokonanoekshumacji szczątkówwymordowanejludnościpolskiej,którapotwierdziłamasowemordydokonaneprzezUPAw sierpniu1943r,wtychmiejscowościach. 20 . Ijeszczejedenmeldunekdowódcykurenia"Łysoho"opogromiedokonanymwZiemlicypow.Włodzimierz Wołyński:"(...)DowsiMosurspędzonowszystkichmieszkańcówokolicznychmiejscowościz toporamiiwidłami,którym"druŜe"Zuchwyjaśnił,Ŝepodprzewodnictwemjegouzbrojonego oddziałupójdądowsiZiemłica,abyrozprawićsięzPolakami,iwymagałodnich,Ŝebybyli bezlitośniwobecwszystkich,kogozastanąwtejmiejscowości.WnocyokrąŜonowieś,ao świciezebraliwszystkichmieszkańcówwcentrumwsi.Starców,dzieciichorych,którzynie moglisamodzielnieporuszaćsię,zabijalinamiejscuiwrzucalidostudni.Spędzonymdo centrumkazalikopaćdlasiebiegroby,anastępnieprzystąpilidoichzabijaniaprzezuderzenie siekierąwgłowę.Tego,ktopróbowałuciekać,zabijalizbroni.WszyscymieszkańcywsiZiemlica zostalizlikwidowani,mieniezabranodlaUPA,budynkispalono..." DowódcakureniawchodzącegowskładÓW"Zahrawa"StepanKowal"Rubaszenko","Burłaka"naśledztwie zeznał:"(...)Wlecie1943r.zgodniezrozkazemdowódcyUPA"Piwnycz""KłymaSawura" przeprowadziłemoperacjęzniszczenialudnościnaobszarzeobwodurówieńskiego.ZagonUPA podmoimkierownictwemzniszczyłwsieRafałówkaiHutaStepańska,wktórychmieszkała ludnośćpolska.Zgodniezrozkazem"Oleiła"dowódcymoichsotni:"Moroz","Bohdan"i"Rybak" wlecie1943r.otrzymalirozkazlikwidacjipolskichkoloniiiŜyjącychwnichspokojnychludzi,a mianowicie:sotnyk"Moroz"zeswojąsotniąUPAmiałzniszczyćPolakówwkoloniiMarianówka (..),Sotnia"Bohdana"miałazlikwidowaćludnośćpolskąwkoloniiWólkaKotowska Aleksandria(...).Sotnia"Rybaka"miałazlikwidowaćludnośćpolskąwkoloniiZofiówka(...)Na akcjeteprzeznaczono2dniisotniewywiązałysięztegozadania.PozakończeniuakcjiwwyŜej wymienionychkoloniachsotniemiałyprzybyćdowsiPrzebraŜe,rejonKiwerce,dlawzięciaudziałuw likwidacjiludnościpolskiejwtejmiejscowości. 22 OzbrodniachpopełnionychwdniuświętaPiotraiPawiaopowiedziałwsądzieobwinionyOhorodniczukvel NikolajKovilkowśkyj:"12lipca1943r.ranorazemzgrupąUPAliczącąokoło20ludziwszedłemw 2006-05-21 Antypolskie akcje nacjonalistów ukraińskich Strona 4 z 8 czasiemszyśw.dokościoławm.Pawłówka(Poryckprzyp.W.F.)iwanickiegorejonu,gdziew ciągutrzydziestuminut,wrazzinnymi,zabiliśmyobywatelinarodowościpolskiej.Wczasietej akcjizabito300ludzi,wśródktórychbyłydzieci,kobietyistarcy.Pozabiciuludziwkościelew PawłówceudałemsięzgrupądopołoŜonejwpobliŜuwsiRadowiczeorazpolskichkolonii SadowaiJeŜyn,gdziewziąłemudziałwmasowejlikwidacjiludnościpolskiej.Wwymienionych koloniachzabito180kobiet,dzieciistarców.Wszystkiedomyspalono,amienieibydło rozgrabiono(...). 23 SzefSłuŜbyBezpeky(SB)kowelskiegookręgowegoprowoduOUNMikołajHawryluk"Fedoś","Arkadij"w czasieprzesłuchaniazeznał:"(...)WokresiemojejdziałalnościjakokomendantaSBnadrejonowego prowodu,podmoimosobistymkierownictwem,zudziałemkureniaUPA,natereniełuckiego nadrejonuzniszczonowcałościnastępującepolskiekolonie:Kościuszkowo,OzieranyPolskie, Bunasiówka,Antonówkaiinne.ZabitookołotysiącPolakówitylkoniewielkiejczęściludności udałosięukryćizbiecdoŁucka. 24 Idalej,innydziałaczSBUPAArsenijBoŜewśkyjzeznaje:"(...)WokresiesłuŜbywSBUPAosobiście zabiłem15osób.Pamiętam,wlipcu1943naszoddziałprzybyłdobyłejposiadłościhrabiego Koszewskiego,gdziemieszkałookoło100Polaków,którychzlikwidowaliśmybezlitośnieprzy uŜyciubronipalnejibiałej.Zlikwidowaliśmycałerodziny,nieoszczędzającstarców,kobieti dzieci.Dziecipłakały,kobietymatkiprosiłyabypozostawićichdzieciprzyŜyciu.Alenie zwracaliśmynateprośbyuwagiizabijalijeuŜywającdotegobroniinoŜy.Osobiście zastrzeliłemzkarabinuwtejrozprawie8ludzi..." 25 OtychwydarzeniachświadczątakŜeniemieckiedokumenty.Wjednymznich,skierowanymdogłównego kierownictwapaństwowegobezpieczeństwaSSnaręcegen.policjiMullera,czytamy:"Jedenzliderów banderowskiegoodłamuOUNpodczasspotkania12września1943r.powiadomiłnas,Ŝe zagonyukraińskichnacjonalistównaWołyniuwdniach2930sierpniaprzeprowadziły masoweakcjelikwidacjiPolaków.Zgodniezjegoinformacją,pododdziałyUPAzniszczyłyponad 15tys.Polakówwrejonachwołyńskiegowojewództwa. NaczelnikPolicjiiBezpieczeństwaSDWołyniaiPodolaPutz. 26 WinnychdokumentachniemieckichrównieŜsąwzmiankiotragicznychdlaPolakówwydarzeniachna Wołyniu.Niemieckikontrwywiadwraporciezdnia13lipca1943r.stwierdzawyraźnie,Ŝeod1943r. nacjonaliściukraińscyrealizowalipolitykęeksterminacjiludnościpolskiejstosującgroźbyiprzemoc. Jednocześniedonosił,Ŝenichbanderowskiunicestwia(AusrottungpodkreślenieW.F.)polskichosadników naWołyniu. 27 Dowódcysowieckichoddziałówpartyzanckichwlicznychmeldunkachkierowanychdosztabupartyzanckiego donosilioantypolskichakcjachnacjonalistówukraińskich.WmeldunkusowieckiegooddziałuSzyłowazdnia 30marca1943r.znajdujesięzapis:"(...)Ukraińscynacjonaliściprzeprowadzilizwierzęcąrozprawę nadbezbronnąludnościąpolskąstawiającsobiezadaniepełnegozniszczeniaPolakówna Ukrainie".Idalej:"(...)WrejoniecumańskimwydanopoleceniesotniomUPA,abydo15kwietnia 1943r.zniszczyćwszystkichPolakówiwszystkiemiejscowościiosadyspalić". 30 . Potwierdzenietychwydarzeńznajdujemywsprawozdaniubojowymzgrupowaniasowieckichoddziałów partyzanckichzaokresod19.6.do18.8.1943r.,wktórymczytamy:"(...)Głównymhasłem nacjonalistówukraińskichwobecnymczasiejestzebraniesiliwalkawceluoczyszczenia zajmowanegoterytoriumzPolaków.NacjonaliścipozwierzęcemurozprawiająsięzPolakami. Ludzipalą,rŜną,rozstrzeliwują,ichdobytekkonfiskują,budynkipalą 29 . DowódcazjednoczonychoddziałówpartyzanckichrówieńskiegoobwoduFiodorowwmeldunkudo UkraińskiegoSztabuRuchuPartyzanckiegozdnia2S.5.1943r.donosiłm.in.:"(...)Podstawowa działalnośćnacjonalistówwostatnimokresieukierunkowanajestnazniszczenieludności polskiej,polskichwsi.(...)WrejonachStepań,Dereźne,Rafałówka,Sarny,Wysock, Wiodzimierzec,Klewańiinnychnacjonaliściprzeprowadzająmasowyterrorwstosunkudo ludnościpolskiej,przyczymnaleŜypodkreślić,ŜenacjonaliścinierozstrzeliwująPolakówale 2006-05-21 Antypolskie akcje nacjonalistów ukraińskich Strona 5 z 8 rŜnąichnoŜamiirąbiątoporami,niezaleŜnieodwiekuipłci.WewsiTryputnizarąbali14 polskichrodzin,następniezaciągnęlizabitychdodomuipodpalili.(...)WewsiachBerezne, Czajkowo,Cechy(rejonwlodzimierzeckiiwysocki)nacjonaliściwyrŜnęlicałąludnośćispalili ponad200zabudowań.WewsiParoślazlikwidowano21rodzinpolskich 30 . Podanotutylkokilkafaktówopartychnadokumentachpotwierdzających.Ŝeczystkęetnicznąskierowaną przeciwkoludnościpolskiejnaWołyniuprzeprowadziłyoddziałyUPA,zgodniezdyrektywamijej kierownictwa.Wtejsytuacji,ocalałaodrzeziludnośćuciekaładowiększychmiastpodopiekęNiemców.W sierpniu1943r.,awięcwokresienajwiększegonasileniaakcjiantypolskich,Niemcywydalizarządzenieaby ludnośćpolskado15sierpniaopuściławsieimałemiasteczkaitymczasowozamieszkaławmiastach powiatowych 31 . Wmiastachwystąpiłoprzeludnienie,bezdomniludziekoczowalinaulicach,placachmiejskich,wkościołach. Panowałgłódiniedostatek,któremuniemogłazaradzićdoraźniepodejmowanapomoccharytatywna ludnościmiejskiejiwładzkościelnych.CzęśćuciekinierówwyjechałazaBug,doGeneralnego Gubernatorstwa,znajdującschronienieukrewnychiznajomych.Niemcy,wykorzystująctrudnąsytuację ludnościpolskiej,którasamawpadławichręce,wywozilizdolnychdopracynaprzymusowerobotydo Niemiec.Wzwiązkuztymrozpocząłsięodwrotnyprocesopuszczaniemiast.Chroniącsięprzedgłodemi wywózkądoNiemiec,ludziekierowalisiędowiększychośrodkówpolskichwterenie,wktórychznalazłojuŜ schronieniewieluocalałychPolaków.Wośrodkachtychorganizowanosamoobronę,któramiałanacelunie walkęprzeciwkoludnościukraińskiej,leczbyładramatycznąwalkąoprzetrwanie.Sporadyczneakty odwetowepodejmowaneprzezzdeterminowanejednostki,któreutraciływszystkichiwszystko,niemogą miećistotnegowpływunaocenęcharakterupolskiejsamoobrony. Trzebawtymmiejscuzcałąmocąpodkreślić,ŜetoniePolacynaWołyniupierwsirozpoczęliwalkę.Wynika tobezsprzecznietakzdokumentówpolskich,jakiniemieckich. 32 PrzemawiazatymrównieŜfakt,Ŝepo licznychdeportacjachludnościpolskiejprzez,władzesowieckiePolacynaWołyniustanowilizdecydowaną mniejszośćstądteŜsamobójstwembyłobypodjęcietaknierównejwalkiprzeciwkoUkraińcom. WielkątragedięprzeŜyłanaWołyniuludnośćŜydowska.JuŜwpierwszychdniachokupacjiniemieckiej doszłodolicznychakcjiantyŜydowskich,którerozpoczęłanawłasnąrękępolicjaukraińska.Otokilka przykładów:wokresieod1do4lipca1941r.wKrzemieńcuzamordowanookoło800osóbnarodowości Ŝydowskiej,wŁanowcach60osób;6lipca1941r.wTuczyniezrąkpolicjiukraińskiejzginęło60osób narodowościŜydowskiej,wTargowicy20osób;23lipca1941r.wLubieszowiezamordowano20osób,w Rokitnie30osób. 33 NowafalamorderstwnaludnościŜydowskiejprzetoczyłasięprzezWołyńpowłączeniusięNiemcówdotych akcji.Wciągulipcaisierpnia1941r.wspólniezpolicjąukraińskązamordowanonaWołyniuponad13 tysięcyśydów.Miejscowinacjonaliściukraińscyprzygotowywalilistyosóbdolikwidacji,policjaukraińska konwojowałaśydówdomiejscamorduiuczestniczyławmasakrze.Akcjalikwidacjiutworzonychgett rozpoczęłasięw1942r.,wktórejbrałyudziałpołączonesiłyniemieckiejiukraińskiejpolicji.Wsierpniu 1942r.zlikwidowanogettowŁucku,wdniach1415lipca1942r,wRównem(około5000osób),2728 lipcawOłyce(5673osoby).SzczyteksterminacjiśydównaWołyniuprzypadanaokresod10sierpniado 15października1942r.ZbiegłązgettiukrywającąsiępolasachludnośćŜydowskąmordowaływ1943r. oddziałyUPA.Oceniasię,ŜenaWołyniuzginęłoponad150tysięcyśydów. Odred.: ŚwiatowyZwiązekśołnierzyAKokręgWołyńjestwydawcąpracyzbiorowejpt."PrzedAkcjąWisłabył Wołyń"Wwa1997.WewstępieksiąŜkiA.śupański,prezesokręguwołyńskiegosłuszniestwierdził,Ŝe podjeciew1990r.przezSenatRPuchwałyjednostronniepotępiającejtęakcję,bezwspomnieniajednym słowemozbrodniachUPAwwoj.płd.wschodnichIIRPstworzyłopodstawyopinii,ŜetylkoPolacywinni przepraszaćUkraińców,zichzaśstronyniematakiejpotrzeby.Natomiastcelemwspomnianejpracy,która wyszłapodred.prof.drhab.WładysławaFilarajestzwiązanieAkcjiWisłazwydarzeniamiją poprzedzającymi.ByłotoludobójstwoludnościpolskiejnaWołyniuprzeznacjonalistówukraińskichiich 2006-05-21 [ Pobierz całość w formacie PDF ] |