W teatrze wyobraźni Mirona ...

W teatrze wyobraźni Mirona Białoszewskiego – o Karuzeli z madonnami, STUDIA, scenariusze lekcji
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
W teatrze wyobraêni Mirona Bia∏oszewskiego
– o Karuzeli z madonnami
Cz´Êç I:
Kultura wysoka, kultura niska – próba rozgraniczenia poj´ç
1. Lekcj´ rozpoczynamy od wys∏uchania piosenki
Karuzela, karuzela, na Bielanach,
co niedziela
. Pytamy uczniów, czy lubili lub lubià sp´dzaç czas w weso∏ym mia-
steczku (czy parku rozrywki) i jazd´ na karuzeli. Pokazujemy zdj´cia takich
miejsc. Uczniowie odtwarzajà atmosfer´ tam panujàcà. Pokazujemy zdj´cie
tradycyjnej karuzeli z konikami. Uczniowie g∏oÊno opisujà jej wyglàd.
2. Kolejnym zadaniem jest „uruchomienie” opisanej przez uczniów karuzeli.
Mogà zrobiç to za pomocà rysunku oddajàcego ruch, dêwi´ków, pantomimy.
Zastanawiamy si´, który sposób „uruchomienia” karuzeli by∏ najtrudniejszy.
3. Zadajemy pytanie: jak przedstawiç ruch karuzeli s∏owami, nie tylko opisu-
jàc czynnoÊci, ale naÊladujàc ten ruch s∏owem? Prowadzimy çwiczenia lek-
sykalne (gromadzimy czasowniki ruchu, przys∏ówkowe okreÊlenia ruchu,
Êrodki sk∏adniowe oddajàce dynamik´, rytmicznoÊç).
4. Informujemy uczniów, ˝e teraz z lunaparku przeniosà si´ na chwil´ w miejsca,
gdzie lubià te˝ chodziç inni – do muzeum, do filharmonii. Ewentualne protesty
odrzucamy, proszàc o tolerancj´ i wyrozumia∏oÊç dla upodobaƒ np. nauczycie-
la, który wczeÊniej cierpliwie wys∏uchiwa∏ opowieÊci o Cricolandach itp.
5. Teraz prezentujemy obrazy Madonn (np. z albumu
Ziemia, piek∏o, raj
B. Dàb-
-Kalinowskiej). Uczniowie wybierajà te, które podobajà si´ im najbardziej.
6. Pokazujemy kilka obrazów Rafaela, np.
Madonn´ Sykstyƒskà
,
Madonn´ siedzà-
cà, Madonn´ ze szczyg∏em
i obrazy Leonarda da Vinci, np.:
Madonn´ wÊród ska∏
,
Madonn´ z kwiatem, Madonn´ z goêdzikiem
.
7. Prezentujemy
Magnificat
Jana Sebastiana Bacha.
8. Rozmawiamy na temat kultury wysokiej i niskiej.
Cz´Êç II:
Cud poety
9. Wys∏uchujemy piosenki do s∏ów wiersza Bia∏oszewskiego z muzykà Z. Ko-
niecznego (p∏yta CD). Uczniowie dzielà si´ pierwszymi wra˝eniami, próbu-
jàc ustaliç tematyk´ utworu.
10. Aby dotrzeç do wielu sensów wiersza, proponujemy uczniom prac´ w gru-
pach nad poszczególnymi zagadnieniami, które ∏àczà si´ ze sobà. Uczniowie
otrzymujà zadania:
a) okreÊlenia, kim jest osoba opowiadajàca – Grupa A – „psycholodzy”;
94
b) przedstawienia postaci pojawiajàcych si´ w wierszu – Grupa B – „detek-
tywi”;
c) okreÊlenia czasu i miejsca zdarzeƒ – Grupa C – „dziennikarze”;
d) opisania karuzeli na postoju i w ruchu – Grupy D, F – „malarze”;
e) przedstawienia opisanego zdarzenia (ruchu) – Grupa E – „in˝ynierowie”;
f) wyszukania elementów muzycznych – Grupa G – „muzycy”;
g) przeanalizowania brzmienia wiersza – Grupa H – „j´zykoznawcy”.
11. Rozdajemy pytania pomocnicze dla grup:
Grupa A – „psycholodzy”:

W jakiej sytuacji znajduje si´ osoba mówiàca?

Jak odnosi si´ do ludzi bawiàcych si´ w lunaparku?

Co prze˝ywa, patrzàc na je˝d˝àcych na karuzeli?

W jakiej formie opisuje oglàdanà sytuacj´?

Do jakiego punktu obserwacyjnego odnosi si´ opis?
Grupa B – „detektywi”:

Kto wykrzykuje poczàtkowe s∏owa?

Kto wsiada na karuzel´?

Jak wyglàdajà te postacie?
Grupa C – „dziennikarze”:

Gdzie mogà si´ dziaç opisywane historie?

Kiedy rozgrywajà si´ przedstawione wydarzenia?
Grupa D – „malarze – rzemieÊlnicy”:

Jak wyglàdajà karuzelowe konie „na postoju”?

Jak wyglàdajà bryczki karuzeli?

W jaki sposób zosta∏a przedstawiona kolorystyka?
Grupa E – „in˝ynierowie”:

Jak wyglàda jedna tura przeja˝d˝ki?

Jakich czasowników u˝y∏ autor dla oddania ruchu?

W jaki sposób zosta∏o przedstawione zwalnianie karuzeli?
Grupa F – „malarze – artyÊci”:

Jak wyglàdajà karuzelowe konie w ruchu?

Jacy artyÊci zostali przywo∏ani i w jaki sposób?

Czemu ma s∏u˝yç takie przywo∏anie?
Grupa G – „muzycy”:

W jaki sposób oddane zosta∏y gwar i szum?

Jakie êród∏a muzyki pojawiajà si´ w wierszu?

Jak mo˝na powiàzaç muzyk´ ze strukturà wiersza?

Co to jest
Magnificat
i jakie wywo∏uje prze˝ycia podmiotu mówiàcego?
Grupa H – „j´zykoznawcy”:

Odszukaj elementy instrumentacji g∏oskowej:
– podkreÊl samog∏oski,
– podkreÊl spó∏g∏oski
n
,
m
,
k
,
r
,
b
,
d
,
– podkreÊl powtarzajàce si´ podobne zespo∏y g∏osek.

PodkreÊl wyrazy rymujàce si´ i okreÊl rodzaje rymów.

Odszukaj powtarzajàce si´ uk∏ady sk∏adniowo-intonacyjne:
– odszukaj anafory,
– odszukaj epifory.

Wska˝ funkcje powtórzeƒ.

Jak wyjaÊniç neologizm
peryferafaelickie
?
95
12. Uczniowie prezentujà wyniki prac. Nauczyciel, komentujàc wypowiedzi,
uzupe∏nia. Powstaje notatka:
widzi tylko elementy
znajdujàce si´ na wprost
(taki efekt uzyska∏ autor
za pomocà segmentacji obrazu:
bia∏e konie
/
bryka
/ –
czarne konie
/
bryka...
)
obserwuje jazd´
na karuzeli,
sam nie bierze
udzia∏u w zabawie
nie jest to ktoÊ
z dezaprobatà
przyglàdajàcy si´
jarmarcznej rozrywce
w pewnym momencie
jak wykszta∏cony badacz
wyszukanym j´zykiem
opisuje to, co zobaczy∏
osoba
mówiàca
zwyk∏a karuzela jest
dla niego okazjà do
wzruszenia, prze˝ycia
artystycznego
oglàdanà sytuacj´ przedstawia
w monologu o charakterze
narracji, z w∏àczonymi opisami,
wypowiedzià jednego z bohaterów
byç mo˝e to artysta, który
w rzeczach brzydkich,
kiczowatych potrafi
odnaleêç pi´kno
peryferie miasta
ma∏a miejscowoÊç, do której przyjecha∏o weso∏e miasteczko
osoba
obs∏ugujàca
karuzel´
• zach´ca do wejÊcia na karuzel´
• wykrzykuje:
Wsiadajcie madonny!
ludzie bawià si´
w Êwiàteczne
popo∏udnie
lub w niedziel´
karuzela
plac
z lunaparkiem
osoba
mówiàca
• wsiadajà do karuzelowych bryczek
• porównane sà do pi´knych majestatycznych
Madonn wielkich mistrzów malarstwa
w∏oskiego
• istniejà niejako podwójnie: realnie
i w okràg∏ych ogniach niczym w aureoli
Êwi´toÊci, natchnienia, uduchowienia
• kiedy schodzà z podniebnej wycieczki, nie sà
ju˝ tymi samymi kobietami,
wymieni∏y konne
pi´tro
– na chwil´ wkroczy∏y wi´c do kultury
wysokiej, bo tak je w∏aÊnie zobaczy∏ opisujàcy
dziewczyny
z przedmieÊç
lub matki
z dzieçmi
96
karuzela zatrzymana
w pó∏ ruchu, czekajàca,
zawieszona w powietrzu
kobiety wsiadajà
stopniowe
rozp´dzanie si´ karuzeli
coraz szybciej
wirowanie
i zwalnianie
coraz wolniej
(rozbijanie wyrazów na czàstki
w rytm spowolnionych obrotów)
szeÊciokonne bryki
pomalowane na trzy
ró˝ne kolory:
na bia∏o (
od sufitu
),
na czarno (
od d´bu
),
na rudo (
od marchwi
);
wzorzysto ozdobione
koƒskie grzywy –
w anglezach
Karuzela
siod∏a –
z lambrekinami
na
postoju
w
ruchu
wzory bryk gorejà
kolory nienazwane
wprost; odes∏anie do
ludowego konkretu,
do twórczoÊci
prymitywistów
kobiety siedzàce
w bryczkach
jak Madonny Rafaela
i Leonarda
jaskrawoÊç typowa
dla kiczu
rzeczywistoÊç codzienna
rzeczywistoÊç uwznioÊlona
peryferie
(niskie, podmiejskie)
kultura niska
peryferafaelickie
rafaelickie
(wysokie, uduchowione)
kultura wysoka
Muzyka:
instrumentacja
g∏oskowa
paralelizmy, anafory,
epifory rytmizujà
wypowiedê na wzór
ruchu karuzeli
p∏yta gramofonowa
(liczne powtórzenia, urywanie
s∏ów, jednowyrazowe wersy
naÊladujà dêwi´k zacinajàcej
si´ p∏yty)
Magnificat
(radosna pieʃ dzi´kczynna)
euforia na widok
zmieniajàcej si´
w wyobraêni rzeczywistoÊci
Dodajemy, ˝e Bia∏oszewski lubi∏ opisywaç rzeczy zwyczajne, kultur´ przed-
mieÊç, jarmarków, straganów. Potrafi∏ dostrzec w tym pi´kno. Patrzàc na mat-
ki z dzieçmi w ramionach na wirujàcej karuzeli – us∏ysza∏
Magnificat
, ujrza∏
Madonny z wielkich p∏ócien mistrzów,
w okràg∏ych ogniach
niczym w aureoli
Êwi´toÊci, natchnienia, uduchowienia. Kobiety, które znalaz∏y si´ na pod-
niebnej wycieczce na chwil´ wkroczy∏y do kultury wysokiej, bo tak w∏aÊnie
zobaczy∏ je opisujàcy,
w Leonardach min, w obrotach Rafaela
. Kiczowata karuze-
la na chwil´ zatraci∏a swojà zwyczajnoÊç, zamieni∏a si´ w dzie∏o sztuki.
13. Zadanie:
W lunaparku czy w muzeum....? Ty wybierasz. Przedstaw swoje zdanie
na temat tzw. kultury wysokiej i niskiej.
Po wys∏uchaniu piosenki Justyny Steczkowskiej
Karuzela z madonnami
ido-
k∏adnym przeanalizowaniu wiersza Mirona Bia∏oszewskiego przedstaw
projekt scenariusza teledysku do tej piosenki.
97
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • diabelki.xlx.pl
  • Podobne
    Powered by wordpress | Theme: simpletex | © Spojrzeliśmy na siebie szukając słów, które nie istniały.