W3 heurystyki dysonans-poznawczy 20X2011 www, Psychologia społeczna
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Heurystyka dost ę pno ś ci Heurystyki formułowania s ą dów Jak cz ę sto policjant w USA u ż ywa broni? Zabójstwo czy samobójstwo? Ocena częstości lub prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzenia w oparciu o łatwośćz jakąjego przykłady Heurystyka nieświadomie stosowana „droga na skróty” zdarzenia w oparciu o łatwośćz jakąjego przykłady przychodząnam na myśl ( stąd błędne wnioskowanie) – uproszczona reguła myślenia pozwalająca na formułowanie sądów bez analizy większości informacji, na których sąd powinien się opierać € Przyczyny łatwości przychodzenia na myśl: € częstośćwystępowania zdarzeń € obiektywna częstośćwystępowania zdarzenia / drastyczność, wyrazistość, bliskośćczasowa 20 pa ź dziernika 2011r. Wykład 3 – heurystyki, dysonans poznawczy 1 Wykład 3 – heurystyki, dysonans poznawczy 2 Heurystyka zakotwiczenia/dostosowania Heurystyka symulacji Liczba obywateli USA, ludno ść miejska w Kambod ż y Wydawanie sądu w oparciu o wyobrażenie (symulacjęmentalną) przebiegu zdarzeń € Oceniając jakąśwartośćliczbową (częstośćlub prawdopodobieństwo wystąpienia czegoś) za punkt wyjścia przyjmujemy jakąśłatwo dostępnąwartość (także wartości arbitralnie narzucone) a następnie modyfikujemy (na ogół € My ś lenie kontrfaktyczne – my ś lenie o tym, co mogłoby si ę zdarzy ć , ale si ę nie zdarzyło wpływa na oceny i emocje € przy dużej łatwości wyobrażenia lepszej perspektywy zdarzenie negatywne arbitralnie narzucone) a następnie modyfikujemy (na ogół niewystarczająco) swój sąd na podstawie kontekstu i wiedzy € przy dużej łatwości wyobrażenia lepszej perspektywy zdarzenie negatywne oceniamy jako bardziej negatywne € funkcje: łatwiej znieśćprzykre zdarzenie, można uniknąćzdarzenia niepomyślnego € Efekt wyja ś niania – z powodu zaanga ż owania w my ś lenie o przyczynach jakiego ś zdarzenia jego wyst ą pienie oceniamy jako bardziej prawdopodobne € Złudzenie m ą dro ś ci po fakcie – efekt wyja ś niania działaj ą cy wstecz, „z góry to wiedziałem” Wykład 3 – heurystyki, dysonans poznawczy Przyczyny błędów: € zakotwiczenie jest automatyczne € przetwarzanie informacji i zachowanie są zdominowane przez zaktywizowanąwiedzę € korekta jest intencjonalna, kontrolowana – łatwiej ulega dezorganizacji Wykład 3 – heurystyki, dysonans poznawczy 3 4 Heurystyka reprezentatywno ś ci W ciągu ostatniej doby urodziło się12 dzieci. Jaka jest szansa, że urodziły sięw kolejności A, B lub C? A) Dz Dz Dz Dz Dz Dz Chł Chł Chł Chł Chł Chł B) Chł Chł Chł Dz Dz Dz Chł Chł Chł Dz Dz Dz C) Dz Chł Chł Dz Chł Dz Dz Chł Dz Chł Dz Chł Dysonans poznawczy Aronson „Serce i umysł” rozdz. 3, s. 78-122 C) Dz Chł Chł Dz Chł Dz Dz Chł Dz Chł Dz Chł Aronson „Serce i umysł” rozdz. 3, s. 78-122 Wojciszke „Człowiek w ś ród ludzi”, s. 52-55 € Ocena przynależności obiektu do kategorii na podstawie jego podobieństwa do typowych egzemplarzy tej kategorii € Informacja o proporcji podstawowej € Poszukiwanie przyczyn zdarzeńw zdarzeniach podobnych € Poszukiwanie ważnych przyczyn dla ważnych zdarzeń Wykład 3 – heurystyki, dysonans poznawczy 5 Wykład 3 – heurystyki, dysonans poznawczy 6 Dysonans poznawczy – definicja Dysonans poznawczy – proces € Niezgodno ść : € nowa informacja lub myślenie o jakimśaspekcie € zachowanie sprzeczne z postawą € podjęcie decyzji € Ludzie dążądo zgodności pomiędzy różnymi przekonaniami, zaś niezgodno ść pomi ę dzy dwoma elementami poznawczymi dotyczącymi tej samej sprawy wywołuje dysonans poznawczy – przykre napięcie o własnościach popędu – motywujący do działania w € Napi ę cie – pop ę d € ogólna mobilizacja organizmu € ogólna mobilizacja organizmu € motywacja do redukcji rozbieżności w celu redukcji napięcia € motywacja do antycypacyjnego unikania dysonansu kierunku zniesienia uczucia dyskomfortu € Elementy poznawcze: € myśli, wiedza (poglądy, przekonania) € emocje € zachowanie € Reakcje redukuj ą ce dysonans € racjonalna: zmiana postaw i zachowania, jeśli na to wskazują wiarygodne źródła € racjonalizująca: € poszukiwanie uzasadnienia dla dotychczasowych postaw i zachowań € zamrożenie decyzji Wykład 3 – heurystyki, dysonans poznawczy 7 Wykład 3 – heurystyki, dysonans poznawczy 8 Dysonans poznawczy – sposoby redukcji Dysonans podecyzyjny Występuje po podjęciu decyzji, na ogół jest redukowany przez: € zamrożenie decyzji (subiektywne podwyższenie wartości wybranej alternatywy i obniżenie wartości opcji odrzuconej) € przekonywanie innych do wybranej przez siebie alternatywy € zniekształcanie sympatii i antypatii € Racjonalny: zmiana błędnego elementu poznawczego € jeśli mój stosunek do X jest negatywny, a z wiarygodnego źródła docierają informacje, że się mylę, powinnam zmienić swój stosunek do X € Racjonalizacje: uzasadnianie dotychczasowego stanu rzeczy (poglądu, uczucia, zachowania) przez: € zniekształcanie sympatii i antypatii € zmianę jednego z elementów tak, żeby były mniej sprzeczne € dodanie nowego elementu wspierającego dotychczasowy stan rzeczy € Racjonalizacja jest skutkiem potrzeby podtrzymywania naszej samooceny, potwierdzania własnej konsekwencji i postępowania zgodnego z przekonaniami i ma miejsce znacznie częściej niż racjonalna redukcja dysonansu € Mieszkanie na Kabatach zamienię na mieszkanie na Pradze € Jestem nałogowym palaczem i dowiaduję się o konsekwencjach dla zdrowia € Pomogłam/skrzywdziłam bez powodu. Jaki jest mój stosunek do tej osoby? Wykład 3 – heurystyki, dysonans poznawczy Wystąpieniu dysonansu podecyzyjnego sprzyja: € ważność decyzji € kosztownośćdecyzji (np. wysiłek) € stopieńnieodwołalności decyzji € konsekwencje decyzji € wysoka samoocena 9 Wykład 3 – heurystyki, dysonans poznawczy 10 Dysonans a zmiana pogl ą dów i zachowania Samoocena a motywacja do redukcji DP Kiedy dysonans prowadzi do utwierdzenia sięw dotychczasowej decyzji/zachowaniu/poglądach? € Technika niskiej piłki € wzbudzenie wrażenia, że decyzja jest nieodwracalna € wykorzystanie reguły konsekwencji i zaangażowania € klient ostatecznie utrzymuje początkową decyzję mimo, iż okazuje się ona € Podtrzymywanie poczucia własnej (Tesser 1988) € dążymy do podtrzymania dobrego zdania na swój temat € wyobrażenie, że zachowanie innej osoby może stanowić zagrożenie dla naszej samooceny prowadzi do dysonansu i skłania do jego redukcji € siła poczucia zagrożenia zależy od tego, jak bliska nam jest osoba, od której pochodzi zagrożenie i jak ważnej (dla JA) sprawy to zagrożenie dotyczy np. dlaczego niekiedy wolimy pomóc obcemu ni ż przyjacielowi? np. dlaczego niekiedy wolimy pomóc obcemu ni ż przyjacielowi? € Autoafirmacja (Steele, 1988) € likwidacja zagrożenia dla samooceny przez potwierdzenie swojej kompetencji w innej niż zagrożona dziedzinie € Samopotwierdzanie (Swann, 1984, 1990) € dążenie do potwierdzania własnego pojęcia o swojej osobie bez względu na to, czy jest mniej czy bardziej pozytywne, odrzucanie opinii niezgodnych z własnym pojęciem Ja, o ile: € konsekwencje niewłaściwej oceny są duże (np. częsty kontakt) , nie osiągnęliśmy jeszcze granic możliwości (adekwatna inf. zwrotna umożliwia poprawę) Wykład 3 – heurystyki, dysonans poznawczy niekorzystna (zanik korzyści będącej podstawą początkowej decyzji) € Autoperswazja np. obrona stanowiska niezgodnego z własnąpostawą np. decyzja o nieetycznym zachowaniu np. niewystarczająca kara Pułapka racjonalizacji € Redukcja dysonansu na drodze racjonalizacji prowadzi do kolejnych zachowańzgodnych z początkowąpostawąi utrudnia jej zmianę 12 Wykład 3 – heurystyki, dysonans poznawczy 11 [ Pobierz całość w formacie PDF ] |