W. Winid, Etnografia - folklor
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->Zeszyt niniejszy zawiera.-1arkusze 13— 16 (tj. str. 193— 256)Ogólnego zbioruZ E S Ł 106Zeszyt podwójnyCenaz ł 9.80¡»tgZ 9«:41IE G A A N I TRZASKI t V « T A i¿Vił»»«\\VAVł;-RAXO\VJłCiejłRZ£DM.WIELKA GEOGRAFIAPOWSZECHNAWYDAWNICTWO ZBIORO W E ILUSTROWANEw opracowaniunajwybitniejszych geografówprofesorów uniwersytetów polskichUkazuje się zeszytamiobjętości 96 stron drukuCałość bogato ilustrowana, z wielumapami Jedno- i wielobarwnymiZeszyty kolejne mogą zawierać arkusze należące do różnych rozpraw i tomów,i dlatego prosimy zwracać uwagę na określenie ich przynależności, oznaczonena każdym zeszycie z lewej strony okładki. M a p y i tablice barwne w poszczególnych zeszytach nie są tymczasowo związane z treścią tych zeszytów.Dopiero odpowiednie rozdzielniki, podane na końcu każdego tomu, ws każ ąich p r z y n a l e ż n o ś ć .Po ukończeniu druku każdego tom u—będą mogli PT . Prenumeratorzy nabywaćpo cen ie k o s z tó wprodukcjio ry g in a ln e .o p ra w y a r ty s ty c z n enaWIELKĄGEOGRAFIĘPO WSZECH NĄZeszyt i 06-ty zawiera, cztery arkusze tekstu G eografii oraz cztery arkusze w stępu do Atlasu,Ponadto dołączono 6 m ap:a)Jugosławia i Albania,b)Francja południowa,c)Francja północna,,d)Grecja,e)A rabia,j )Państwa Bałkańskie.S T A N Y ZJEDNOCZONE AMERYKI PÓŁNOCNEJ193rud i węgla czy olbrzymiej produkcjibawełny i wełny oraz olbrzym ich bądź0 5bądź zapasów drzewa, żaden z przemysłów przerabiających te surowce nieosiąga nawet Vs ogółu pracowników.Dowodem różnorodności przemysłuoraz pewnej równomierności są równieżprocenty wartości produkcji poszczególnych rodzajów. Tutaj sięga 20% tylkoprodukcja żywnościowa, a przenosi 1%produkcja każdegoinnego rodzaju(przed prohibicją napoje 3,4%).Owielkości przemysłu świadczą poniższe przykłady. W roku 1919 — czyli jużpo wojnie — wyprodukowano 331,3 miliona par obuwia skórzanego i tekstylnegoa 75,3 gumelastycznego, 61 mil. par pończoch bawełnianych (w kraju, gdzie nosisię jedwabne pończochy!), za miliard200 mil. dolarów sukien kobiecych, za miliard trzysta mil. ubrań i innej odzieżymęskiej (bez obuwia oraz kapeluszy i czapek), za 200 mil. futer, za 250 mil. kapeluszy damskich i artykułów koronkowych,za 690 mil. artykułów jedwabnych, przeszło 4 mil. samochodów, 337 tys. forteRyc. 194. Zakłady przemysłu filmowego — w Hollywood(czyt. Halyłuud), dzielnicy Los Angelesu.pianów, za 44 mil. doi. maszyn do szycia,Zauważ G óry N adbrzeżne i ich pustynność.za 53 mil. maszyn do pisania, za 32 mil. kasFot. L . A . Chamber o f Com.sklepowych i za 12 mil. fajek i cygarniczek.Biorąc pod uwagę trzy ważne gałęzie przem ysłow e: metalurgię żelazną, p. bawełniany i wełniany, i porównując z innym i krajami, wyraźniej uprzytom nim y sobie znaczenie Stanów Zjednoczonych pod względem przem ysłowym . Stany Zjednoczone produkowały przed wojną prawie 40%,po wojnie w średnich latach 47% światowej produkcji surowego żelaza, natomiast N iem cy 13,8%i 11,5% , Anglia 13,2% i 10,9%, Francja 11,5% i 11,3% , Belgia 5,8% i 6,5%. Jeszcze silniejsze stanowisko mają Stany Zjednoczonew produkcji stali. W latach pow yższych wytwarzały one 42,5%, a powojnie 49,5%, gdy N iem cy 15,7%i 12,5%, Anglia 10,4% i 10,7%, Francja 9,3% i 8,8%, Belgia 5,2% i 6%.Stany Zjednoczone produkowały powojnie średnio rocznie 53,7% światowego zbioru włókna bawełnianego(przed wojną 62,4%); jednak ichprzem ysł bawełniany nie jest najR yc. 195. Fabryki włókiennicze — w dzielnicy Queens Nowegowiększy w świecie, jeśli chodzi o ilośćJorku (zob. ryc. 151).Zauważ nie wyzyskane przestrzenie i tor między fabrykami a wodą żeglowną na prawo.wrzecion. Wielka Brytania miała przedG eogr. powsz.13194WALENTY WINIDwojną 41,2% światowej ilości wrzecion, gdy Stany Zjednoczone 22,6%,N iem cy 7% , Rosja 5,3%, Francja5,1% . Natomiast w ilości pracowników i użytych beli bawełny StanyZjednoczone są pierwsze, bo procentowo przypada na nie 23,8%i 21,2% , gdy na Anglię 19,5%i 19,9%, na N iem cy 11,2% i 9,6%,na Rosję 11% i 6,7%. W przemyśleRyc. 196. Fabryki chemiczne i inne — w dzielnicy Queens N owełnianym Stany Zjednoczone w ywego Jorku.twarzają produktów tekstylnych okoZauważ nie wyzyskane przestrzenie, wodę żeglowną na prawo i roślinność oraz rzeźbę.ło7,i mniej niżeli Wielka Brytaniaczy Francja, lecz o V10 więcej niżeli Niem cy. O wielkości przem ysłu drzewnego w StanachZjednoczonych świadczy wyraźnie to, że kraj konsumuje 46% światowej produkcji surowcatartacznego. W szelki przem ysł drzewny wyprodukował w 1919 r. pólsurowca i ostatecznychfabrykatów za 5 miliardów dolarów w 75.000 przedsiębiorstw z 1,350.000 pracownikami; napapiernictwo itp. wypadało 150.000 pracowników, ta zaś produkcja dała np. w 1925 r. 3,500.000ton papieru i masy papierowej (z celulozą).Olbrzym ie znaczenie przemysłowe Stanów Zjednoczonych widzim y i w tym, że przerabiająone dwie trzecie światowej produkcji gumelastyki, a wyrabiają około 80% wozów motorowychi aeroplanów oraz tyleż zapotrzebowań kinematografii. Przemysł mleczarski wytwarza rocznieproduktów za 1 miliard dolarów w 6.800 mleczarniach; według wartości przypada na masło64>9%> na sery 11,4% , a na techniczne produkty 23,7%.D o wielkich przem ysłów w Stanach Zjednoczonych należy zaliczyć rzeźnictwo. Odmiennieod stosunków w Europie, rzeźnictwo prowadzi się głównie w olbrzym ich zakładach. Rocznyubój wynosił w ostatnich dziesiątkach lat (bez wybitnych różnic) około 65 mil. sztuk trzody chlew nej, 20 mil. bydła i 15 mil. owiec. W ystarczy też podać tu fakty przykładowe z Chicago, najgłośniejszego i istotnie największego w świecie ośrodka rzeźnickiego (o innych ośrodkach mowa będziepóźniej). Rzeźnie chicagowskie, głośne „sztokjardy“, skupiają się na terytorium 2 km2 w 41 przedsiębiorstwach z 27 tys. pracowników. W 1928 r. ubój w nich wynosił 15,6 mil. sztuk. Jak sięto rozdziela, o tym daje pojęcie zestawienie poniższe — za rok 1926. W tedy przez rynek sztok-jardzki w Chicago przeszło sztuk (różnica między „odbiorem “ a „w ysyłką" daje ilość ubojuw Chicago):RodzajBydło .Cielęta.ŚwinieO w ce iKonie .. . .. . .. . .kozy .. . .. .OdbiórWysyłka3.257,0 tys.755,4 „7.092,5 „1.013,0 tys.48,2 „2.108,1 „11 *443/415,6„I4*4°4>918,5**„O g ó łe m15.528,2 tys.4,628,2 tys.Największą rzeźnią na świecie jest chicagowska fabryka Armoura (niewiele mniejsza jest fabrykaSwifta). N a blisko 50 ha zatrudnia ona 11.500 ludzi z dzienną zdolnością przerabiania: 3.600S T A N Y ZJEDNOCZONE AMERYKI PÓŁNOCNEJ195Ryc. 197. Zakłady hydroelektryczne poniżej wodospadów Niagary (zob. ryc. 71) oraz inne tamże zakładyprzemysłowe.Fot. H . H . Tam,ncn Co., N . Y.bydła, 8.450 cieląt, 10.800 świń i 10.000 owiec. Przedsiębiorstwo to przerabia na miejscu wszystko,wytwarzając zarówno zwykłe połcie mięsne, najróżnorodniejsze masła oraz lekarstwa (z wyciągówgruczołowych).W y z y s k a n ie s ił w o d n y c h . E le k t r o w n ie . Przed przystąpieniem do dalszych rozważańnad przemysłem Stanów Zjednoczonych należy rozpatrzeć pokrótce wyzyskanie siły wodnejkraju. Stany Zjednoczone stanęły pod tym względem bardzo wysoko, wyprzedzając nawet takiekraje jak Anglia, Niem cy i Francja. K iedy siły wodne Stanów wynoszą dziesiątą część, to w yzyskanie ich przedstawia 40% wyzyskania sił wodnych ziemi (uwzględniając tylko rzeki).Biorąc regionalnie, w Stanach Zjednoczonych wyzyskanie sił wodnych nie jest równomierne,jak też nie jest równomierny rozkład możliwych sił wodnych.1Częśćpowierzchnicałego kraju2, 1%3.4%9-1%8,3%17/1%Możliwasiła wodnaminimalna3-1%4/9%8,4%3 .0 %3/2%3/9%1/2%3 i/ i%41/2%Instalacjanawodną siłę114.9%18,8%14/9%8,8%5/4%5/4%0, 3%1 1,0%20, 5%S t a n yNowa Anglia................................................N owy Jork, N ow y Jersey i Pennsylvania.Pozostałe stany a tla n tyck ie ..........................Północne centrum w s c h o d n i e ..................Północne centrum z a c h o d n ie ......................Południowe centrum w schodnie..................Południowe centrum zachodnie. . . .Kordyliery wschodnie i wewnętrzne. .Stany pacyficzne ............................................K raj.............................................................6,0%14/5%28,9%10,7%100,0%100,0%100,0%Przeszło 4/5 wyzyskanej siły wodnej służy do produkcji elektryki. T ę właśnie otrzymuje sięjedynie za pomocą siły wodnej w Montanie, Idaho, W aszyngtonie i Nevadzie, ponadto w pół13* [ Pobierz całość w formacie PDF ] |