Właściwa jakość kanalizacji ...

Właściwa jakość kanalizacji betonowej,
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
sieci wod-kan
|
kanalizacja
Tomasz Bronowski
Stowarzyszenie Producentów Elementów Betonowych dla Kanalizacji
W³aciwa jakoæ
kanalizacji betonowej
Systemy kanalizacyjne, jak wiêkszoæ infrastruktury podziemnej, po zakoñczeniu
budowy s¹ zakryte i ich pe³na ocena pod wzglêdem jakoci jest bardzo utrudnio-
na, a w niektórych wypadkach wrêcz niemo¿liwa bez zastosowania specjalistycz-
nego sprzêtu. W przypadku kanalizacji jakoæ ma bezporednie prze³o¿enie na
trwa³oæ i niezawodnoæ funkcjonowania systemu. Szczególnie istotne jest to w
przypadku kanalizacji tzw. betonowej. Systemy kanalizacyjne w tej technologii,
zgodnie z przyjmowanymi standardami, powinny charakteryzowaæ siê trwa³oci¹
powy¿ej 50 lat. Dowiadczenia polskie nie zawsze to potwierdzaj¹.
O jakoci systemów kanalizacyjnych wykonywanych z prefabryko-
wanych elementów betonowych decyduje wiele sk³adników, w tym g³ów-
nie: faza projektowa, jakoæ czêci zastosowanych do budowy, wykonaw-
stwo i jakoæ monta¿u oraz w³aciwe prowadzony nadzór inwestorski.
W Polsce, jak w ka¿dej gospodarce rynkowej, decyduje kupuj¹cy,
czyli inwestor. W sytuacjach, gdy nie jest on u¿ytkownikiem budowanej
sieci kanalizacyjnej, czynnikiem decyduj¹cym staje siê g³ównie cena a nie
jakoæ. Pomimo obowi¹zku rozpisywania przetargu, w grze rynkowej
praktycznie bior¹ udzia³ tylko dwie strony: inwestor i wykonawca odcinka
sieci kanalizacyjnej. Producent elementów stosowanych do budowy oraz
projektant w tym procesie czynnie nie uczestnicz¹.
tonowej, poprzez ci¹gi technologiczne do jej transportu i dystrybucji
oraz urz¹dzeñ wibroprasujacych, koñcz¹c na specjalistycznych for-
mach do produkcji prefabrykatów. Wprowadzono nowe receptury
na mieszankê betonow¹ z zastosowaniem odpowiednich dodatków
tzw. chemii budowlanej. Ponadto wdro¿ono istotne modyfikacje w
zak³adowej kontroli jakoci, a niektóre z firm wprowadzi³y systemy
zarz¹dzania jakoci¹ bazuj¹ce na miêdzynarodowych standardach.
W efekcie podjêtych dzia³añ producenci, którzy przeprowadzili mo-
dernizacje, uzyskali wyroby o wysokich parametrach technicznych i
u¿ytkowych, przy jednoczesnym zachowaniu pe³nej powtarzalnoci
w zakresie jakoci i parametrów wyrobu. Wg opinii specjalistów z
Europy Zachodniej produkty tej grupy polskich producentów s¹
porównywalne z tymi z krajów starej UE.
Wród powy¿szej grupy producentów elementów betonowych sto-
sowanych w kanalizacji powsta³a idea utworzenia organizacji bran¿owej
zrzeszaj¹cej firmy dysponuj¹ce nowoczesnym zapleczem technologicz-
nym, oferuj¹ce wyroby spe³niaj¹ce wymagania norm europejskich. Ów
pomys³ pojawia³ siê wród producentów od kilku lat. Jego zak³adanym
celem podstawowym by³o promowanie wyrobów betonowych stoso-
wanych w systemach kanalizacyjnych, wspieranie rozwoju techniczne-
go i podnoszenie jakoci wytwarzanych wyrobów betonowych. Wzo-
rem by³y analogiczne organizacje bran¿owe istniej¹ce w krajach UE.
Proces powo³ania
Stowarzyszenia
Producentów Elementów
Betonowych dla Kanalizacji
trwa³ kilka miesiêcy. Po spe³nieniu wszyst-
kich wymogów formalnych stowarzyszenie zaczê³o oficjalnie dzia³aæ
w 2005 r. Pierwsz¹ publiczn¹ prezentacjê mia³o na targach WOD-
KAN 2005 w Bydgoszczy. Dziêki pomocy i wspó³pracy firm zrzeszo-
nych w SPEBK rozpowszechniane by³y materia³y informacyjne pre-
zentuj¹ce now¹ organizacjê bran¿ow¹.
Jakoæ wyrobów betonowych stosowanych w kanalizacji
Na rynku wyrobów betonowych wykorzystywanych w kanalizacji
oferta jest bardzo bogata i zró¿nicowana. Z jednej strony proponuje
siê produkty po bardzo niskiej cenie, ale o z³ej jakoci, wytwarzane wg
standardów z lat 80. Z drugiej za pojawiaj¹ siê wyroby betonowe
nowej generacji, o wysokiej jakoci, odpowiadaj¹ce aktualnym wyma-
ganiom i standardom UE, ale nie konkurencyjne cenowo.
Proces poprawy jakoci wyrobów przez producentów rozpocz¹³
siê w po³owie lat 90. Zauwa¿alna polaryzacja wród wytwórców ele-
mentów betonowych nast¹pi³a w ostatnich 10 latach poprzez zasto-
sowanie nowych technologii i urz¹dzeñ do produkcji. Wp³yw mia³a na
to pewnego rodzaju konfrontacja z firmami zachodnimi (szczegól-
nie niemieckimi). W wyniku tego czêæ polskich producentów wesz³a
w fazê wysokiej specjalizacji w zakresie prefabrykowanych elementów
dla kanalizacji. Wprowadzano technologiê wibroprasowania, która wy-
maga³a zmodernizowania ci¹gów technologicznych rozpoczynaj¹c
od zakupów precyzyjnych urz¹dzeñ do przygotowania mieszanki be-
36
kanalizacji betonowej
kanalizacja
|
sieci wod-kan
Logo Stowarzyszenia Producentów Elementów
Betonowych dla Kanalizacji
Stowarzyszenie, realizuj¹c cele statutowe odnonie jakoci i wspie-
rania rozwoju technicznego, w po³owie roku 2005 zg³osi³o zapytanie
do Polskiego Komitetu Normalizacyjnego o dopuszczalnoæ przywo-
³ywania norm bran¿owych BN w deklaracjach zgodnoci na wyroby
betonowe stosowane w kanalizacji. Bezporednim tego powodem
by³o ustanowienie w roku 2004 norm zharmonizowanych PN-EN
1916 i PN-EN 1917 na prefabrykowane elementy studzienek kanali-
zacyjnych i rury betonowe. Normy te okrelaj¹ w³asnoci techniczne
i u¿ytkowe, jakie powinien spe³niaæ wyrób oraz wprowadzaj¹ koniecz-
noæ potwierdzania badaniami stawianych w normie wymagañ. Pro-
ducent zobowi¹zany jest do wykonania badania typu i okresowych
badañ kontrolnych.
Oficjalne stanowisko PKN jest jednoznaczne: normy bran¿owe BN
zosta³y wycofane i dokumentem odniesienia dla wyrobów betonowych
stosowanych w kanalizacji mog¹ byæ tylko w/w normy PN-EN.
Opór rodowiska przed stosowaniem nowej normy PN-
EN 1917:2004 pt. Studzienki w³azowe i niew³azowe z betonu nie-
zbrojonego, z betonu zbrojonego w³óknem stalowym i ¿elbetowe by³
du¿y i wynika³ z poziomu stawianych wymagañ. Dodatkowym czynni-
kiem by³ brak w tym czasie krajowego zaplecza badawczego umo¿li-
wiaj¹cego wykonywanie badañ w pe³nym zakresie wymaganym
norm¹.
COBRTI INSTAL znaj¹c potrzeby producentów i opinie stowarzy-
szenia bran¿owego oraz specyfikê badañ wykona³ specjalistyczne sta-
nowiska badawcze pozwalaj¹ce na wykonywanie badañ w pe³nym
zakresie wymaganym norm¹. W koñcówce roku 2005 przeprowa-
dzone zosta³y próby funkcjonalne nowych stanowisk badawczych, a
od stycznia 2006 roku prowadzi siê, we wspó³pracy ze SPEBK, bada-
nia typu studzienek kanalizacyjnych z prefabrykowanych elementów
betonowych na zgodnoæ z wymaganiami normy PN-EN 1917:2004.
Badania typu obrazuj¹ zdjêcia przedstawione poni¿ej.
Próbka odwiertu rdzeniowego w trakcie wykonania
Kr¹g betonowy na stanowisku badawczym w trakcie
zgniatania
Wykonywanie odwiertu rdzeniowego w gotowym
elemencie
Kr¹g betonowy po badaniu (pêkniêcia i zaryso-
wania)
37
sieci wod-kan
|
kanalizacja
Próbka do badania nasi¹kliwoci - wykonana z gotowe-
go elementu
P³yta pokrywowa na stanowisku badawczym w trakcie
badania wytrzyma³oci na obci¹¿enia pionowe
Badanie stopni z³azowych na obci¹¿enie pionowe
P³yta pokrywowa po badaniu (pêkniêcia i zarysowania)
Przygotowane do badania wytrzyma³oci próbki
odwiertów rdzeniowych
Zwê¿ka w trakcie badania wytrzyma³oci na obci¹¿enie
pionowe
36
kanalizacja
|
sieci wod-kan
Zwê¿ka po badaniu (rysy)
W celu zapewnienia w³aciwego poziomu parametrów technicz-
nych wyrobów, odbiorcy mog¹ wymagaæ od producenta dodatko-
wych dokumentów potwierdzaj¹cych w³asnoci produktu, np. certy-
fikatów, aktualnych wyników badañ itp. Wystawienie takiego doku-
mentu odbywa siê na zasadzie dobrowolnoci i powinno byæ wyra-
nie zapisane w umowie na dostawê partii wyrobów.
Bior¹c pod uwagê sytuacjê wystêpuj¹c¹ na rynku materia³ów
stosowanych w kanalizacji, renomowani producenci prefabrykowa-
nych elementów studzienek kanalizacyjnych nie bêd¹ uchlaæ siê od
wystawienia dodatkowych dokumentów tzw. dokumentacji wspoma-
gaj¹cej na wyrób wg nowej deklaracji. Dla producentów przypadko-
wych, oferuj¹cych wyroby o niskiej cenie, bêdzie to forma testu, czy
jakoæ produktów jest w pe³ni gwarantowana, a nie przypadkowa. W
powy¿szym kontekcie badania kontrolne i badania typu bêd¹ istot-
nym instrumentem potwierdzaj¹cym deklarowane przez producenta
w³asnoci technicznych wyrobu, a nie tylko wymaganiem formalnym
normy.
Podstawowym celem badañ jest potwierdzenie w³asnoci pro-
duktu deklarowanych przez producenta. Dokumentem dopuszczaj¹-
cym wyrób budowlany do obrotu jest deklaracja zgodnoci wysta-
wiona przez producenta, w której podany (przywo³any) jest w³aciwy
dokument odniesienia. Dla elementów prefabrykowanych studzienek
kanalizacyjnych o nominalnych wymiarach nieprzekraczaj¹cych DN
1250 dokumentem odniesienia w deklaracjach zgodnoci mo¿e byæ
tylko norma PN-EN 1917:2004, a dla wiêkszych rednic wa¿na
Aprobata Techniczna. Zestaw wymagañ podawany w Aprobatach Tech-
nicznych, wydanych po zatwierdzeniu normy PN-EN 1917:2004, jest
zgodny z t¹ norm¹, a wymagany poziom w³asnoci technicznych i
u¿ytkowych wyrobu jest co najmniej na poziomie wymagañ okrelo-
nych w normie.
Problemy wykonawstwa w kanalizacji
O jakoci budowanych sieci kanalizacyjnych w najwiêkszym stop-
niu decyduje dowiadczenie, profesjonalizm i uczciwoæ firm wyko-
nawczych oraz w³aciwe prowadzony nadzór inwestorski i projekto-
wy. Problem niedostêpnoci dobrej jakoci materia³ów i wyrobów
stosowanych do budowy obecnie nie wystêpuje. Oferta producen-
tów w tym zakresie jest bardzo szeroka.
Tryb wyboru bezporedniego wykonawcy odcinka sieci kanali-
zacyjnych jest dosyæ z³o¿ony, szczególnie gdy stanowi to tylko czêæ
wiêkszego zadania inwestycyjnego. Z regu³y wybór wykonawcy na-
stêpuje w drodze przetargu, a g³ówne kryterium stanowi cena. Na-
le¿y zaznaczyæ, ¿e nie zawsze musi to byæ bezporedni wykonawca.
Z dotychczasowych dowiadczeñ wynika, ¿e praktykowany system
tworzy liczne nieprawid³owoci, a niekiedy generuje dzia³ania patolo-
giczne.
Wystêpowa³y czêste przypadki, ¿e przetarg wygrywa³a zupe³nie
nieznana firma wykonawcza niedysponuj¹ca specjalistycznym wypo-
sa¿eniem i dowiadczeniem w budowie sieci kanalizacyjnych betono-
wych (w technologii tradycyjnej). Czêsto stosowane do budowy s¹
tanie elementy, ale o niskich parametrach, zupe³nie przypadkowych
producentów. Dla zachowania pozorów praktykowane jest kupowa-
nie od renomowanych wytwórców pojedynczych elementów o wy-
maganej jakoci, które posiadaj¹ w³aciwe dokumenty dopuszczaj¹ce
do obrotu. Efektem tego s¹ problemy z odbiorem wybudowanych
odcinków sieci i przekazaniem do eksploatacji. Najwiêksze dowiad-
czenie w zakresie oceny jakoci wykonywanych sieci kanalizacyjnych
maj¹ firmy eksploatacyjne, a ich opinie s¹ z regu³y rzeczowe i trafne.
Przedsiêbiorstwa te potwierdzaj¹ przytoczone praktyki niektórych wy-
konawców.
W powy¿szym kontekcie logiczne jest pytanie o wywi¹zywanie
siê ze swoich obowi¹zków inspektorów nadzoru i projektantów. In-
spektorzy nadzoru z za³o¿enia pe³ni¹ funkcjê kontroln¹ i powinni nad-
zorowaæ przebieg budowy we wszystkich jej fazach. W przypadkach,
gdy inspektorzy s¹ etatowymi pracownikami inwestora, efekty ich
Deklaracja zgodnoci a jakoæ wyrobów
Wiêkszoæ stosuj¹cych wyrób budowlany (inwestorzy i wyko-
nawcy) traktuj¹ deklaracjê zgodnoci producenta jako konieczny
dokument, czysto formalny, nie wnikaj¹c w jego treæ. Pokutuje
przekonanie, ¿e odpowiedzialnoæ ponosi tylko producent, który
wystawi³ deklaracjê. Przypadki zakwestionowania jakoci wykona-
nych sieci kanalizacyjnych pokaza³y, ¿e to jest b³êdny pogl¹d. Od-
biorca ma prawo zakwestionowaæ dostarczone przez producenta
dokumenty potwierdzaj¹ce jakoæ wyrobu w przypadkach budz¹-
cych zastrze¿enia, np. przy elementach studzienek kanalizacyjnych,
gdy budz¹ one wizualne zastrze¿enia co do jakoci, a producent
powo³uje siê na normê PN-EN.
W aspekcie prawnym sprawa deklaracji zgodnoci na wyroby
budowlane jest dosyæ zagmatwana. Obowi¹zuj¹cym aktem prawnym
jest rozporz¹dzenie ministerstwa infrastruktury z dnia 11.08.2004 r.
(Dz. U.198 z 20.09.2004 r), które podaje obowi¹zuj¹cy wzór Krajo-
wej Deklaracji Zgodnoci. Przywo³any jest on z normy PN-EN 45014,
która ju¿ nie istnieje, gdy¿ zosta³a wycofana i zast¹piona norm¹ PN-
EN ISO/IEC 17050:2005 pt. Ocena zgodnoci. Deklaracja zgodno-
ci sk³adana przez dostawcê. (Czêæ 1: Wymagania ogólne, Czêæ 2:
Dokumentacja wspomagaj¹ca).
Stosowanie powy¿szej normy jest dobrowolne, dlatego do czasu
zmiany rozporz¹dzenia M I z dnia 11.08.2004 r. obowi¹zuje deklara-
cja zgodnoci wg podanego w nim wzoru.
37
sieci wod-kan
|
kanalizacja
pracy nie budz¹ tak licznych zastrze¿eñ jak inspektorów nadzoru doranie
zaanga¿owanych w formie umowy czy zlecenia. Ta druga grupa przeby-
wa na budowie tylko okazjonalnie i nie jest w stanie w pe³ni ewidencjono-
waæ wszystkich faz budowy oraz prowadziæ na bie¿¹co kontroli doku-
mentów do³¹czonych do zakupionych przez wykonawcê wyrobów.
Przyk³adem, jak du¿a odpowiedzialnoæ ci¹¿y na nadzorze (za gra-
nic¹, w niektórych krajach zachodnich) jest obowi¹zek stosowania przez
wykonawcê pe³nego monitoringu z wykorzystaniem systemu techniki
optycznej w trakcie prowadzenia budowy. Pozwala to dokumentowaæ i
rejestrowaæ wszystkie etapy realizacji przy wykorzystaniu technologii ka-
mer wideo. Nie jest to tylko zagraniczna nowinka czy ciekawostka tech-
niczna, gdy¿ technika taka zosta³a ju¿ wykorzystana w Polsce, przy bu-
dowie drogi na trasie ¯ywiec Zwardoñ. Wymaga³ tego generalny wyko-
nawca i inwestor m.in. przy prowadzeniu niwelacyjnych pracach ziem-
nych, jako dodatkowy materia³ przy ewidencjonowaniu i rozliczaniu z
wykonanych prac oraz potwierdzeniach przestrzegania harmonogramu
robót. Teoretycznie istotny wp³yw na jakoæ wykonywanych sieci kanali-
zacyjnych powinien odgrywaæ projektant. Jednak wykonawcy projektów
w du¿ej czêci koncentruj¹ siê na ¿onglowaniu kosztorysami, a specyfi-
kacja techniczna jest spraw¹ wtórn¹, a nie podstawow¹. Czêsto projekty
nie s¹ weryfikowane, niepraktykowany jest te¿ obecnie nadzór projek-
towy, co zwi¹zane jest z obni¿eniem kosztów.
xxx
xxx
Jak mo¿na wp³yn¹æ na poprawê jakoci?
Problem jakoci kanalizacji betonowej jest obecnie bardzo aktual-
ny i istotny, poniewa¿ w najbli¿szych latach realizowane bêd¹ liczne
inwestycje w tym zakresie. Szacuje siê, ¿e do 2010 roku nak³ady na
budowê, rozbudowê i modernizacjê sieci kanalizacyjnych w Polsce
wynios¹ ponad 20 mld z³. Wynika to z obowi¹zku jaki nak³ada na nasz
kraj dyrektywa 91/27/EWG dotycz¹ca oczyszczania cieków komu-
nalnych i infrastruktury z tym zwi¹zanej.
Przewiduje siê, ¿e wyroby z betonu bêd¹ dominuj¹ce w budowie
wszelkiego rodzaju obiektów pionowych na sieciach zbiorczych. Od-
nosiæ siê to bêdzie do wszelkiego rodzaju studni, przepompowni i
osadników. Podstawowym materia³em studzienek kanalizacyjnych
bêdzie beton, niezale¿nie od materia³u ruroci¹gów, z którymi stu-
dzienki wspó³pracuj¹. Równie¿ dla ruroci¹gów w wiêkszych redni-
cach beton bêdzie materia³em dominuj¹cym.
W celu osi¹gniêcia stabilnej poprawy jakoci wykonywanych sieci
kanalizacyjnych postuluje siê:
l
egzekwowanie przestrzegania prawa, obowi¹zuj¹cych przepisów
i norm,
l
wprowadzenie zmian w organizowanych przetargach,
l
okrelanie precyzyjnych kryteriów technicznych, a nie tylko ceno-
wych,
l
weryfikacjê wykonawców pod k¹tem wyposa¿enia technicznego,
dowiadczenia, rekomendacji itp.,
l
zapewnienie mo¿liwoæ uczestniczenia w przetargach producen-
tom wyrobów, a nie tylko wykonawcom.
l
egzekwowanie od projektantów dok³adnej specyfikacji technicznej, a
w uzasadnionych wypadkach prowadzenia nadzoru autorskiego.
n
36
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • diabelki.xlx.pl
  • Podobne
    Powered by wordpress | Theme: simpletex | © Spojrzeliśmy na siebie szukając słów, które nie istniały.