W ZDROWYM CIELE ZDROWY DUCH WPŁYW ...

W ZDROWYM CIELE ZDROWY DUCH WPŁYW AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ NA, Biologia - artykuły, ANTROPOLOGIA
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Tom 56 2007
Numer 3–4 (276–277)
Strony 361–369
I
wona
K
ołodzIejczyK
Pracownia Psychofizjologii
Instytut Biologii Doświadczalnej PAN
Pasteura 3, 02-093 Warszawa
e-mail: i.kolodziejczyk@nencki.gov.pl
W ZDROWYM CIELE ZDROWY DUCH? WPŁYW AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ NA
FUNKCJONOWANIE POZNAWCZE W STARSZYM WIEKU
WSTęP
Obserwowane w ostatnim stuleciu wydłu-
żanie się życia ludzkiego sprawia, że coraz
dłużej trwa okres starości. Celem, jaki staje
w związku z tym przed współczesną nauką,
jest więc umożliwienie starszym osobom jak
najdłuższego cieszenia się zarówno zdrowiem
fizycznym, jak i sprawnością intelektualną.
O przebiegu procesu starzenia decyduje
cały szereg czynników (zob. np. K
ołodzIej
-
czyK
2007). Na część spośród nich nie mamy
wpływu, są jednak takie, które w dużej mie-
rze zależą od nas. Należy do nich aktywność
fizyczna. Wyniki wielu badań sugerują, że wy-
soka wydolność sercowo-naczyniowa
1
(ang.
cardiovascular fitness), będąca jednym z ele-
mentów ogólnej kondycji fizycznej, wpływa
pozytywnie nie tylko na funkcjonowanie or-
ganizmu, ale także na sprawność intelektual-
ną w starszym wieku (c
olcombe
i współaut.
2003). Wydaje się więc, że jest to czynnik
szczególnie obiecujący, jeśli chodzi o możli-
wości poprawy jakości życia starszych osób.
W niniejszym artykule omówię wyniki
badań dotyczących związku między aktywno-
ścią i sprawnością fizyczną (ten termin stoso-
wać będę zamiennie z określeniem „wydol-
ność sercowo-naczyniowa”) a starzeniem po-
znawczym. Opiszę wpływ aktywności fizycz-
nej zarówno na funkcjonowanie poznawcze,
jak i na budowę i pracę mózgu. Przytoczę,
sformułowane na podstawie badań na zwie-
rzętach, hipotezy dotyczące mechanizmów
mózgowych leżących u podłoża zmian spo-
wodowanych ćwiczeniem. Na zakończenie
przedstawię pytania pozostające wciąż bez
odpowiedzi i zagadnienia wymagające dal-
szych badań.
AKTYWNOŚć FIZYCZNA A POZIOM FUNKCJONOWANIA POZNAWCZEgO W STARSZYM WIEKU
W literaturze istnieje cały szereg badań
podłużnych
2
, w których duże (liczące od
kilkuset do kilku tysięcy osób) grupy ludzi
starszych (mających zazwyczaj powyżej 65
lat) badano w odstępach kilkuletnich, od-
nosząc zaobserwowane zmiany w ich funk-
cjonowaniu poznawczym do ich aktywności
fizycznej w momencie rozpoczęcia badania.
Wyniki tych prac jednoznacznie sugerują,
że aktywność fizyczna związana jest z mniej-
1
Wydolność sercowo-naczyniowa definiowana jest jako efektywność serca, naczyń krwionośnych i płuc w do-
starczaniu tlenu do mięśni.
2
W badaniach nad starzeniem stosuje są dwa rodzaje porównań: podłużne oraz poprzeczne. Badania podłużne
(ang.
longitudinal
) to wielokrotne pomiary wartości określonej zmiennej u tych samych osób, dokonywane
w pewnych odstępach czasu (np. co kilka lat). Natomiast w badaniach poprzecznych (ang.
cross-sectional
) po-
równuje się pod względem określonej zmiennej grup osób w różnym wieku, przy czym pomiaru owej zmiennej
dokonuje się we wszystkich grupach w tym samym mniej więcej czasie (zob. np. K
ołodzIejczyK
2007).
362
I
wona
K
ołodzIejczyK
szym ryzykiem pogorszenia funkcjonowania
poznawczego i demencji. Na podstawie wy-
ników 4615 starszych osób przebadanych
dwukrotnie w odstępie 5-letnim stwierdzono
m.in., że prawdopodobieństwo demencji jest
znacznie większe u osób nie uprawiających
żadnej aktywności fizycznej niż u badanych
uprawiających jakąś formę ruchu (l
aurIn
i
współaut. 2001). Przeprowadzona przez inny
zespół analiza wyników 1740 osób wykaza-
ła, że częstość występowania demencji 6 lat
po pierwszym badaniu jest istotnie mniejsza
u osób, które ćwiczyły co najmniej 3 razy w
tygodniu niż u osób, które ćwiczyły rzadziej
(l
arson
i współaut. 2006). Z kolei y
affe
i
współaut. (2001) analizowali związek mię-
dzy liczbą godzin w tygodniu poświęconych
na chodzenie a zmianami funkcjonowania
poznawczego u 5925 kobiet na przestrzeni
6-8 lat. U kobiet, które więcej chodziły w
momencie rozpoczęcia badań, zaobserwo-
wano mniejsze pogorszenie funkcjonowania
poznawczego, mierzonego testem Mini-Men-
tal State Examination (MMSE)
3
.
Inne bada-
nie, obejmujące osoby w wieku 70–79 lat,
doprowadziło do wniosku, że kondycja oraz
aktywność fizyczna są dobrymi predyktorami
poziomu funkcjonowania poznawczego 2,5
roku po pierwszym badaniu (a
lbert
i współ-
aut. 1995). Podobne wyniki uzyskali b
arnes
i współaut. (2003): udowodnili, że wielkość
pogorszenia funkcjonowania poznawczego
na przestrzeni 6 lat można przewidzieć na
podstawie poziomu kondycji fizycznej na po-
czątku. Z kolei s
chuIt
i współaut. (2001) po-
dzielili 347 starszych mężczyzn na dwie gru-
py: w jednej znalazły się osoby uprawiające
aktywność fizyczną przez ponad 1 godzinę
dziennie, w drugiej — pozostali. Przedmiotem
analizy była wielkość pogorszenia funkcjo-
nowania poznawczego, mierzonego testem
MMSE. Badacze uzyskali wynik sugerujący, że
ryzyko pogorszenia funkcjonowania poznaw-
czego na przestrzeni 3 lat jest dwukrotnie
większe u osób uprawiających aktywność fi-
zyczną przez mniej niż godzinę dziennie niż
u osób bardziej aktywnych.
r
ogers
i współaut. (1990) badali osoby
zbliżające się do wieku emerytalnego, aby
określić, jak ewentualne zmiany w ich trybie
życia wpłyną na funkcjonowanie poznawcze.
Stwierdzili, że po upływie 4 lat osoby, które
kontynuowały pracę oraz ci emeryci, któ-
rzy regularnie angażowali się w aktywność
fizyczną, osiągali wyższe wyniki w testach
funkcjonowania poznawczego w porównaniu
z osobami, które po przejściu na emeryturę
nie uprawiały żadnej formy aktywności. P
o
-
dewIls
i współaut. (2005), badając 3375 osób
powyżej 65. roku życia zauważyli, że aktyw-
ność fizyczna związana jest z obniżonym ry-
zykiem zachorowania na chorobę Alzheimera
po ponad 5 latach od pierwszego badania.
Zależność ta istniała jednak tylko u osób
nie posiadających genu
APOe4
, związanego
z podwyższonym ryzykiem wystąpienia tej
choroby. U osób posiadających ten gen nie
stwierdzono zależności między aktywnością
fizyczną a ryzykiem wystąpienia choroby Al-
zheimera. Również r
ovIo
i współaut. (2005)
stwierdzili, że ryzyko demencji w wieku 65–
79 lat jest mniejsze u osób, które w wieku
średnim ćwiczyły co najmniej 2 razy w tygo-
dniu. Jednak — w przeciwieństwie do P
ode
-
wIlsa
i współaut. (2005) — r
ovIo
i współaut.
(2005) otrzymali wyniki sugerujące, że zależ-
ność ta jest silniejsza dla osób posiadających
gen
APOe4
.
Autorzy omówionych prac, oceniając zmia-
ny w funkcjonowaniu poznawczym, posługi-
wali się albo kryteriami diagnostycznymi de-
mencji, albo też bardzo ogólnymi miarami, ta-
kimi jak test MMSE. Stosunkowo mniej badań
dotyczyło związku między aktywnością lub
kondycją fizyczną a miarami poszczególnych
funkcji poznawczych; ponadto otrzymane wy-
niki są niejednoznaczne. Na przykład r
Ichards
i współaut. (2003) stwierdzili, że zaangażowa-
nie w aktywność fizyczną w wieku 36 lat jest
związane z wolniejszym pogarszaniem się pa-
mięci między 43. a 53. rokiem życia, przy czym
osoby, które nadal były aktywne fizycznie w
wieku 43 lat, w wieku 53 lat charakteryzowały
się lepszą pamięcią niż osoby, które zaniechały
tego typu aktywności. Na podstawie tej ostat-
niej obserwacji autorzy sformułowali wniosek,
że korzyści związane z aktywnością fizyczną
zanikają, jeśli zaniecha się uprawiania ruchu.
c
hrIstensen
i m
acKInnon
(1993) otrzymali wy-
niki sugerujące, że wyższy poziom aktywności
fizycznej związany jest z lepszymi wynikami
testów inteligencji płynnej u starszych osób.
Z kolei v
an
b
oxtel
i współaut. (1997) nie
stwierdzili związku kondycji fizycznej z miara-
mi pamięci ani inteligencji płynnej. Także e
me
-
ry
i współaut. (1995) nie otrzymali zależności
między czasem poświęconym na chodzenie a
miarami pamięci.
3
Krótka skala służąca do ogólnej oceny funkcjonowania poznawczego starszych osób.
 W zdrowym ciele zdrowy duch?
363
Zmienną stosunkowo chętnie badaną w
kontekście wpływu aktywności fizycznej na
starzenie poznawcze jest czas reagowania,
uważany za miarę tempa opracowywania
informacji w układzie nerwowym. Jedne z
pierwszych badań nad związkiem aktywno-
ści fizycznej z czasem reakcji starszych osób
przeprowadzone zostały w latach 70. przez
Spirduso (s
PIrduso
1975, s
PIrduso
i c
lIfford
1978). Porównując młodych i starszych męż-
czyzn uprawiających sport lub prowadzących
siedzący tryb życia stwierdziła ona, że czas re-
agowania starszych osób uprawiających sport
jest istotnie krótszy niż czas reakcji osób
starszych prowadzących siedzący tryb życia i
podobny do czasu reakcji młodych nieaktyw-
nych fizycznie badanych. Otrzymane przez
nią wyniki zostały potwierdzone m.in. przez
h
atta
i współaut. (2005), chociaż np. h
Ill
-
man
i współaut. (2004) nie otrzymali istotnej
zależności między aktywnością fizyczną a cza-
sem reakcji. Z kolei e
mery
i współaut. (1995),
badając osoby w wieku 18-94 lata zauważyli,
że spowolnienie czasu reagowania związane
z wiekiem jest mniejsze u osób, które dużo
chodzą niż u osób mniej aktywnych. Także
d
IK
i współaut. (2003) zaobserwowali, że ak-
tywność fizyczna w wieku 15–25 lat koreluje
z tempem opracowywania informacji w star-
szym wieku; związek ten występował jednak-
że tylko u mężczyzn. Jednocześnie badacze ci
nie stwierdzili związku między aktywnością
fizyczną w młodości a ogólnym poziomem
funkcjonowania poznawczego, mierzonym
testem MMSE.
Przytoczone dane sugerują, że istnieje
związek między aktywnością fizyczną (za-
równo w młodości, jak i w starszym wieku)
a poziomem funkcjonowania poznawczego
starszych osób. Zależność taką otrzymano dla
ogólnych miar funkcjonowania poznawczego
oraz dla wskaźników częstości występowa-
nia demencji. Również szybkość reagowania
na proste bodźce okazała się mieć związek z
aktywnością i kondycją fizyczną. Natomiast
wyniki dotyczące zależności między aktyw-
nością fizyczną a miarami innych funkcji po-
znawczych, takich jak pamięć czy inteligen-
cja, są niejednoznaczne.
Należy jednak zwrócić uwagę, że omó-
wione badania mają charakter obserwacyjny:
autorzy odnoszą poziom aktywności fizycznej
badanych lub ich kondycji fizycznej do wy-
ników różnego typu testów funkcjonowania
poznawczego. Jeśli osoby częściej uprawiają-
ce sport lub charakteryzujące się lepszą kon-
dycją fizyczną osiągają jednocześnie lepsze
wyniki w testach poznawczych, autorzy tego
typu badań formułują wniosek o pozytyw-
nym wpływie aktywności fizycznej na funk-
cje poznawcze. Tymczasem istnienie współza-
leżności między omawianymi zmiennymi nie
upoważnia nas do twierdzenia, że aktywność
fizyczna wpływa na funkcjonowanie poznaw-
cze. Obserwacyjny charakter niniejszych da-
nych nie pozwala na określenie relacji przy-
czynowo-skutkowej. Być może, jak sugerują
autorzy omówionych badań, aktywny tryb ży-
cia i dobra kondycja fizyczna sprzyjają zacho-
waniu wysokiego poziomu funkcji poznaw-
czych. Może być jednak inaczej: zarówno
kondycja fizyczna, jak i poziom funkcjono-
wania poznawczego w starszym wieku mogą
zależeć od innych czynników, związanych z
odpornością na procesy starzenia. Ponadto
aktywność fizyczna może być związana z sze-
regiem innych zachowań składających się na
tzw. zdrowy tryb życia, takich jak zdrowe od-
żywianie czy powstrzymywanie się od pale-
nia (c
hurchIll
i współaut. 2002). Omówione
badania nie pozwalają na oddzielenie wpły-
wu tych czynników od wpływu aktywności
fizycznej na starzenie poznawcze.
Aby stwierdzić, czy między aktywnością
fizyczną a funkcjonowaniem poznawczym
w starszym wieku istnieje związek przyczy-
nowo-skutkowy, niezbędne są więc badania
eksperymentalne, w których osoby badane
przypisane losowo do jednej z dwóch grup
— eksperymentalnej lub kontrolnej — pod-
daje się różnego typu oddziaływaniom. W
badaniach takich najczęściej porównuje się
efekty treningu aerobowego
4
, zwiększające-
go wydolność sercowo-naczyniową, albo z
działaniem innego typu treningu (joga, roz-
ciąganie), albo też z brakiem jakichkolwiek
oddziaływań.
Posługując się takim schematem stwier-
dzono, że trwający od dwóch tygodni do 3
lat trening powoduje m.in. zwiększenie zakre-
su pamięci bezpośredniej (h
assmen
i współ-
aut. 1992), poprawę szybkości reagowania
(r
IKlI
i e
dwards
1991), poprawę wykonania
zadań zależnych od funkcji wykonawczych
(K
ramer
i współaut. 1999) oraz poprawę wy-
konania szeregu testów neuropsychologicz-
nych (d
ustman
i współaut. 1984, b
enloucIf
i współaut. 2004). Inni badacze nie zaobser-
4
Do ćwiczeń aerobowych zalicza się m.in. chodzenie, bieganie, jazdę na rowerze, pływanie i aerobik.
 364
I
wona
K
ołodzIejczyK
wowali jednak pozytywnych efektów trenin-
gu (b
lumenthal
i m
adden
1988, b
lumenthal
i współaut. 1991, o
Ken
i współaut. 2006).
Trudno więc o jednoznaczne rozstrzygnięcie,
czy trening fizyczny w starszym wieku może
przyczyniać się do poprawy funkcjonowania
poznawczego.
Zagadnienie to próbowali zgłębić c
ol
-
combe
i K
ramer
(2003). Przeprowadzili oni
metaanalizę uwzględniającą wyniki 18 ba-
dań opublikowanych w latach 1966–2001
i obejmujących osoby powyżej 55. roku ży-
cia, które poddano treningowi aerobowemu.
Ich celem było sprawdzenie, czy trening taki
poprawia funkcjonowanie poznawcze star-
szych osób i jaki rodzaj zadań jest najbardziej
podatny na jego wpływ. Analizowali także
związek obserwowanych efektów z cecha-
mi osób badanych oraz rodzajem i natęże-
niem treningu. Stwierdzili, że — ogólnie rzec
biorąc — trening ma pozytywny wpływ na
funkcjonowanie poznawcze starszych osób.
Najsilniejszy efekt ćwiczenia zaobserwowali
dla funkcji wykonawczych, chociaż pozosta-
łe analizowane zmienne (szybkość, zdolności
wzrokowo-przestrzenne oraz kontrolowane —
nie automatyczne — opracowywanie informa-
cji) również ulegały poprawie pod wpływem
treningu. Stwierdzili, że korzyści zależne są
od czasu trwania całego treningu i pojedyn-
czych sesji: największą poprawę odnotowali
dla programów trwających ponad pół roku,
natomiast sesje trwające mniej niż 30 minut
owocowały bardzo niewielkimi zmianami w
funkcjonowaniu. Trening aerobowy połączo-
ny z siłowym dawał więcej korzyści niż sam
trening siłowy, zaś grupą, u której obserwo-
wano największą poprawę funkcjonowania
były osoby pomiędzy 66. a 70. rokiem życia.
Wyniki te potwierdzają hipotezę, że trening
fizyczny w starszym wieku może wpływać
pozytywnie na funkcjonowanie poznawcze.
Badania nad wpływem treningu na funk-
cjonowanie starszych osób doprowadziły do
jeszcze jednego wniosku: stwierdzono miano-
wicie, że aktywność fizyczna może wpływać
pozytywnie nie tylko na funkcje poznaw-
cze, ale także na samopoczucie. Efekt taki
zaobserwowali między innymi b
lumenthal
i
współaut. (1991), l
ee
i r
ussell
(2003), m
c
a
u
-
ley
i współaut. (2005) oraz o
Ken
i współaut.
(2006). Ich wyniki znalazły potwierdzenie w
metaanalizie n
etza
i współaut. (2005), któ-
rzy, uwzględniając wyniki 36 badań, stwier-
dzili, że trening, zwłaszcza aerobowy, przy-
czynia się do poprawy samopoczucia.
AKTYWNOŚć FIZYCZNA A STRUKTURA I FUNKCJONOWANIE MóZgU STARSZYCH OSóB
W literaturze znaleźć można zaledwie kil-
ka prac analizujących relację między aktyw-
nością fizyczną a budową ludzkiego mózgu
w kontekście starzenia. Porównując osoby
różniące się poziomem kondycji fizycznej
stwierdzono, że typowe dla starszego wieku
zmiany w budowie istoty szarej (widoczne
zwłaszcza w obszarach czołowych, skronio-
wych i ciemieniowych kory) oraz istoty bia-
łej są mniejsze u osób bardziej sprawnych
(c
olcombe
i współaut. 2003). W kolejnej
pracy ci sami autorzy udowodnili, że opisany
związek ma charakter przyczynowo-skutko-
wy: u starszych osób poddanych 6-miesięcz-
nemu treningowi aerobowemu zaobserwo-
wano wzrost objętości zarówno istoty białej,
jak i istoty szarej, przy czym zmiany w obrę-
bie tej ostatniej dotyczyły głównie obszarów
skroniowych i przedczołowych (c
olcombe
i
współaut. 2006). Trening kontrolny, obejmu-
jący m.in. rozciąganie, nie dawał takich ko-
rzyści.
Przytoczone obserwacje potwierdzają i
niejako tłumaczą wyniki metaanalizy c
ol
-
combe
i K
ramera
(2003), opisane powyżej.
Przypomnijmy, że badacze ci porównywali
wpływ treningu na wykonanie różnego ro-
dzaju zadań i największą poprawę stwierdzili
dla funkcji wykonawczych. Procesy te anga-
żują czołowe i ciemieniowe obszary kory, a
więc właśnie te struktury, dla których zaob-
serwowano pozytywny wpływ aktywności
i kondycji fizycznej (m
c
a
uley
i współaut.
2004).
Przyczyny wzrostu objętości mózgu w
odpowiedzi na trening fizyczny nie są jasne.
Opisane zmiany mogą być spowodowane np.
powiększaniem się ciał komórek nerwowych,
zwiększaniem się liczby lub rozmiarów ko-
mórek glejowych, albo też wzrostem liczby
połączeń dendrytycznych (K
ramer
i współ-
aut. 2006).
W innych badaniach dotyczących związku
między aktywnością fizyczną a zmianami w
budowie i funkcjonowaniu mózgu analizowa-
no m.in. poziom przepływu krwi przez mózg
i uszkodzenia istoty białej. Wyniki nie są jed-
noznaczne. Za pozytywną rolą aktywności
fizycznej przemawia wynik uzyskany przez
r
ogersa
i współaut. (1990), którzy stwierdzi-
W zdrowym ciele zdrowy duch?
365
li, że osoby, które po przejściu na emeryturę
nie uprawiały żadnej formy aktywności, cha-
rakteryzowały się zmniejszonym poziomem
przepływu krwi przez mózg w porównaniu
z osobami kontynuującymi pracę zawodową
albo regularnie ćwiczącymi. Natomiast ani w
grupie osób zdrowych, ani u ludzi dotknię-
tych demencją nie zaobserwowano zależ-
ności między aktywnością fizyczną a uszko-
dzeniami istoty białej (P
odewIls
i współaut.
2007).
Można przypuszczać, że różnicom w
budowie mózgu związanym z aktywnością
i sprawnością fizyczną towarzyszyć będą
różnice wzorca aktywacji podczas wykony-
wania różnego typu operacji poznawczych.
Jak do tej pory hipoteza ta była testowana
w jednym tylko badaniu. Stosując funkcjo-
nalny rezonans magnetyczny c
olcombe
i
współaut. (2004) rejestrowali aktywność
mózgów badanych osób w trakcie wykony-
wania zadania wywołującego konflikt po-
znawczy, tzw. flanker task. Badanym pre-
zentowano strzałkę skierowaną w prawo
albo w lewo, otoczoną czterema innymi
strzałkami (po dwie z każdej strony), skiero-
wanymi w tym samym kierunku co strzałka
środkowa albo w kierunku przeciwnym. Za-
danie badanych polegało na zareagowaniu
na środkową strzałkę zgodnie z jej kierun-
kiem. Kierunek, w jakim skierowane były
otaczające strzałki (zgodny lub niezgodny z
kierunkiem strzałki środkowej) decydował
o tym, czy próba miała charakter spójny,
czy też nie. W pierwszym z przeprowadzo-
nych eksperymentów autorzy porównywali
aktywację mózgów osób podzielonych na
dwie grupy na podstawie ich sprawności
fizycznej. Osoby o wyższej wydolności ser-
cowo-naczyniowej, poza lepszymi wynika-
mi behawioralnymi, wykazywały silniejszą
aktywację obszarów związanych z kontro-
lą uwagową (m.in. prawy środkowy zakręt
czołowy, górny zakręt czołowy i płacik cie-
mieniowy górny) i słabszą aktywację przed-
niej kory obręczy, struktury wrażliwej na
występujący w próbach niespójnych kon-
flikt reakcji. Wyniki te zostały powtórzone
w drugim eksperymencie, w którym jedną
z badanych grup poddano trwającemu 6
miesięcy treningowi aerobowemu, druga
zaś przez 6 miesięcy uprawiała ćwiczenia
rozciągające. W grupie trenującej ćwicze-
nia aerobowe obserwowano silniejszą, w
porównaniu z grupą kontrolną, aktywność
w obszarach związanych z kontrolą uwago-
wą i słabszą aktywację przedniej kory obrę-
czy. Na podstawie otrzymanych wyników
autorzy formułują wniosek, że lepsza kon-
dycja fizyczna przyczynia się do lepszego
wykonania zadań angażujących funkcje wy-
konawcze oraz do silniejszej aktywacji ob-
szarów kory istotnych dla wykonywanego
zadania.
Funkcjonalny rezonans magnetyczny jest
techniką stosunkowo młodą, czym można
zapewne tłumaczyć brak większej liczby ba-
dań dotyczących wpływu kondycji fizycznej
na aktywację poszczególnych struktur mó-
zgu. Nieco więcej prac wykorzystuje metodę
elektroencefalografii, stosowaną w badaniach
ludzkiego mózgu od blisko 100 lat (d
urKa
1999). Rejestrując aktywność elektryczną
mózgu analizuje się tzw. potencjały wywoła-
ne — potencjały mózgowe zsynchronizowane
w czasie z prezentacją bodźca lub wykony-
waną operacją poznawczą. W badaniach tych
stosunkowo wiele uwagi poświęcono fali P3,
pozytywnemu komponentowi pojawiającemu
się w odpowiedzi na nowy lub rzadki bo-
dziec ok. 250 ms po jego prezentacji. W ana-
lizach bierze się pod uwagę dwie cechy tej
fali: jej latencję, będącą miarą tempa opraco-
wywania informacji o bodźcu, oraz amplitu-
dę, odzwierciedlającą ilość zasobów uwago-
wych zaangażowanych w zadanie (K
ramer
i
h
Illman
2006).
Badania dotyczące wpływu ćwiczenia na
cechy potencjału P3 wykazały, że zarówno
jego latencja, jak i amplituda może zależeć
od kondycji i aktywności fizycznej badanych.
Stwierdzono, że latencja P3 jest krótsza u
osób aktywnych fizycznie niż u nieaktyw-
nych (d
ustman
i współaut. 1990, h
Illman
i
współaut. 2004), a także że osoby bardziej
aktywne charakteryzują się większą amplitu-
dą tej fali (h
Illman
i współaut. 2004, h
atta
i
współaut. 2005).
Przytoczone wyniki sugerują istnienie
związku między sprawnością fizyczną i ak-
tywnością w starszym wieku a strukturą i
funkcjonowaniem mózgu. Związek ten tłu-
maczy omówione wcześniej zależności mię-
dzy aktywnością fizyczną a funkcjonowaniem
poznawczym. Na uwagę zasługuje spójność
wyników poszczególnych eksperymentów:
obszary mózgu, których struktura okazała się
mieć związek z aktywnością fizyczną, zaanga-
żowane są w operacje poznawcze pozostają-
ce pod szczególnie silnym wpływem ćwicze-
nia. Obserwacje dotyczące związku między
aktywnością fizyczną a strukturą i funkcją
mózgu tłumaczą więc niejako wyniki badań
behawioralnych.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • diabelki.xlx.pl
  • Podobne
    Powered by wordpress | Theme: simpletex | © Spojrzeliśmy na siebie szukając słów, które nie istniały.