W04 zaopatrzenia, IMIR, II stopień, Semestr 1, Logistyka, Wykłady
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
E. Michlowicz: Logistyka przemysłowa – Logistyka zaopatrzenia WYKŁAD 4 LOGISTYKA ZAOPATRZENIA 1. Definicje i zasady logistyki zaopatrzenia W potocznym rozumieniu procesy zaopatrzeniowe zapewniają przedsiębiorstwu zasilanie we wszystkie czynniki konieczne do realizacji zadań. Są to zatem surowce, materiały, paliwa, energia elektryczna, części zamienne i wiele innych czynników, dzięki którym przedsiębiorstwo moŜe funkcjonować. Problemami podstawowymi dla słuŜb zaopatrzenia są źródła zakupów, terminy i wielkości dostaw oraz koszty zakupów. Przedmiotem logistyki zaopatrzenia s ą : · surowce, · materiały pomocnicze, · materiały eksploatacyjne, części zamienne, które naleŜy udostępnić przedsiębiorstwu, zgodnie z jego zapotrzebowaniem dla realizacji określonych zadań celowych. Miejscem pokrywania zapotrzebowania jest: · magazyn zaopatrzeniowy lub pierwszy etap produkcyjny w przedsiębiorstwie (w przypadku dostawy bezpośredniej - JIT). Całkowite zadanie zaopatrzenia wymaga, oprócz fizycznej dyspozycyjności materiałów, takŜe ich prawnej dyspozycyjności , co oznacza nabycie prawa własności do tych materiałów. Dodatkowymi zadaniami logistyki zaopatrzenia są: · dąŜyć, by pozyskani dostawcy stali się dostawcami stałymi, dbać o przyszły rozwój moŜliwości zaopatrzeniowych w aspekcie wytwarzania przyszłych wyrobów (ścisła współpraca z działem badań i rozwoju). Podstawowymi informacjami niezb ę dnymi do zaplanowania potrzeb s ą : · aktualne plany produkcji i sprzedaŜy wyrobów gotowych, · baza normatywna obejmująca jednostkowe i zbiorcze normy zuŜycia i zapasów materiałów, wykazy części typowych (takŜe handlowych) i specjalnych (nabywanych w ramach kooperacji) oraz asortymenty materiałowe zalecane do stosowania, · katalogi materiałów dostępnych na rynku, cenniki, informatory, oferty, prospekty reklamowe, wszelkie informacje z wystaw i targów, · indeksy materiałowe, wykazy jednostek i stanowisk będących pierwszym odbiorcą poszczególnych asortymentów materiałowych. 1 · · · E. Michlowicz: Logistyka przemysłowa – Logistyka zaopatrzenia W logistyce zaopatrzenia wyróŜnia się trzy podstawowe zasady: Zasada 1: Indywidualne zaopatrzenie w razie zapotrzebowania Zgodnie z tą zasadą wymagany materiał jest dostarczany dopiero po wystąpieniu zapotrzebowania. · Wada: mogą wystąpić opóźnienia w produkcji, spowodowane oczekiwaniem na nadejście partii materiału; stąd: moŜe się okazać, Ŝe koszty opóźnień wykonania zadania są większe, niŜ oszczędności spowodowane mniejszym zaangaŜowaniem kapitału. Zasada 1 jest stosowana najczęściej wtedy, gdy towary potrzebne do produkcji moŜna zakupić na rynku „natychmiast” lub w przypadku produkcji jednostkowej, kiedy zapotrzebowanie nie jest moŜliwe do przewidzenia i zaplanowania. Zasada 2: Zaopatrzenie z utrzymywaniem zapasów Zaleta: uniezaleŜnienie się od zaopatrzenia zewnętrznego, zmniejszenie podatności na wahania popytu lub opóźnień w dostawach od kooperantów; stąd: nabywanie większych ilości materiałów, co umoŜliwia uzyskiwanie upustów i rabatów cenowych. · Wada: nabywanie większej (niŜ wynika z zapotrzebowania) ilości materiałów powoduje zwiększenie zaangaŜowania kapitału; stąd: takŜe dodatkowe (wyŜsze) koszty magazynowania. Z punktu widzenia zamawiania i magazynowania „Zasada 2” wymaga rozwiązania problemu optymalnej wielkoŚci zamówienia. Zasada 3: Dostawa zsynchronizowana z produkcją lub zuŜyciem Zasada 3 próbuje łączyć zalety zasad 1 i 2. Zgodnie z tą zasadą dostawca musi dostarczyć materiał w terminach, które wynikają z przebiegu produkcji w zaopatrywanym przedsiębiorstwie. Zapasy magazynowe są utrzymywane jedynie w formie tzw. zapasów bezpieczeństwa. · Wada: 2 Zaleta: nie ma potrzeby magazynowania towarów (lub jest niewielka); stąd: niskie koszty magazynowania i zaangaŜowania kapitału. · Zgodnie z tą zasadą wymagane materiały są utrzymywane w zapasie we własnym przedsiębiorstwie, z przeznaczeniem dla pokrycia wewnętrznego zaopatrzenia materiałowego. Materiały te powinny być stawiane do dyspozycji w krótkim czasie po wystąpiemiu zapotrzebowania. · Zaleta: krótkie czasy przepływu materiałów, niewielkie zapasy; stąd: zaangaŜowanie kapitału niewielkie i niskie koszty magazynowania. · E. Michlowicz: Logistyka przemysłowa – Logistyka zaopatrzenia dostawy zsynchronizowane z produkcją wymagają niezawodnego dostawcy; stąd: konieczność ścisłej współpracy między dostawcą i odbiorcą na bazie zintensyfikowanej wymiany informacji (dodatkowe koszty budowy i utrzymywania systemu informacyjnego). „Zasada 3” Ŝądająca ścisłego powiązania informatycznego, zmusza do stosowania tzw. systemu dostaw na wezwanie , tj. systemu planowania i sterowania dostawami oraz wymaga zaawansowanej integracji informatycznej, mającej na celu zastosowanie elektronicznej wymiany danych EDI (Electronic Data Interchange ) . 2. Polityka zakupów - wybór dostawców W logistyce zaopatrzenia najistotniejszymi problemami są : · problem liczby dostawców, · problem "geografii" dostawców, · problem polityki cenowej, · problem wyboru dostawcy. DuŜa liczba dostawców zmniejsza ryzyko zaleŜności i chroni przed brakiem dostaw spowodowanych zakłóceniami produkcyjnymi poszczególnych dostawców, obciąŜa jednak system logistyki zaopatrzenia i powoduje duŜą jej złoŜoność. Stąd teŜ proponowane są następujące rozwiązania: · jeŜeli konieczne są ścisłe związki z dostawcami - system dostaw na wezwanie, wówczas zmniejszenie liczby dostawców jest niezbędne, · w przypadku produkcji zsynchronizowanej z dostawami materiałów (np. według koncepcji Just - in Time ) panuje tendencja do ograniczenia się w zaopatrywaniu przedsiębiorstwa do jednego - Single Sourcing - lub dwóch - Double Sourcing - dostawców, pokrywających w całości zapotrzebowanie na materiały potrzebne do produkcji. Problem „geografii” dostawców Zasadniczo obowiązuje zasada koncentracji zaopatrzenia na dostawcach znajdujących się w niewielkiej odległości od zakładu. W przypadku pozostałych dostawców zaleca się utworzenie zewnętrznego magazynu zaopatrzeniowego w pobliŜu miejsca zapotrzebowania (np. w moŜliwie najbliŜszym otoczeniu przedsiębiorstwa). Działanie takiego magazynu zewnętrznego jest następujące: · magazyn ten jest często prowadzony przez zewnętrzne przedsiębiorstwo logistyczne ( „outsourcing” ); jest to korzystne przede wszystkim wtedy, gdy kaŜdorazowo zamawiana na wezwanie partia materiału nie pozwala na zamówienie opłacalnej serii transportu materiału od dostawców zlokalizowanych w duŜej odległości od zakładu; · zaopatrzenie zamawiającego odbywa się z magazynu zewnętrznego, podczas gdy dostawca łączy większą liczbę zapotrzebowań w jedną partię transportową i wysyła do magazynu zaopatrzeniowego przedsiębiorstwa. 3 Problem liczby dostawców E. Michlowicz: Logistyka przemysłowa – Logistyka zaopatrzenia Problem polityki cenowej (warunków) Bezpośredni związek logistyki zaopatrzenia z polityką cenową występuje przy kalkulowaniu globalnej ceny nabycia potrzebnych materiałów, gdyŜ w cenie globalnej zawarte są koszty logistyki zaopatrzenia. Oznacza to, Ŝe przy negocjacjach ceny towaru i zakresu świadczeń trzeba sprawdzić, czy korzystniej jest zamówić: dostawĘ „LOCO” fabryka i przejąć na siebie transport (lub powierzyć usługę zewnętrznemu operatorowi), czy teŜ lepiej uzgodnić: · dostawĘ „FRANCO” siedziba odbiorcy , przy czym w takim przypadku dostawca wykonuje usługę logistyczną i wkalkulowuje ją w cenę. W dostawach międzynarodowych obowiązują ustalenia INCOTERMS ( International Commercial Terms ), które zawierają 13 klauzul interpretujących odpowiednie międzynarodowe formuły handlowe. Najbardziej znane z nich to: · „Ex Works” ( EXW ) - tzn. sprzedaŜ loco zakład: zleceniodawca (kupujący) określa wszystkie usługi logistyczne; usługi nadawcy kończą się na załadunku środka transportu; jest to zasada „samodzielnego sprowadzania towaru”, · "Carriage Paid To" ( CPT ) - tzn. wysyłający (sprzedający) określa wszystkie świadczenia logistyczne od swojej siedziby do miejsca wyznaczonego przez odbiorcę materiałów w umowie zakupu (nie musi to być kraj importera), · „Delivered Duty Paid” ( DDP ) - tzn. wszystkie świadczenia logistyczne, aŜ do przekazania towaru odbiorcy, są samodzielnie określane przez sprzedającego, który takŜe dokonuje oclenia. Zastosowanie tej klauzuli oznacza realizację zasady „dostarczania materiałów przez dostawcę”. Wybór dostawców Przy wyborze dostawców materiałów niezbędnych przedsiębiorstwu do realizacji zadań stosuje się róŜnorodne zasady i kryteria. Wydaje się oczywistością, Ŝe najlepszym dostawcą jest taka firma, która spełnia wszystkie (albo zdecydowaną większość) wymagania odbiorcy, najlepiej zgodnie z logistycznymi regułami 6 R . Istotą wyboru dostawcy powinny być zatem kryteria przyjęte przez zamawiającego, przy czym bardzo waŜnym ograniczeniem przy ich wyborze jest fakt silnego powiązania (nie zawsze łatwego do ustalenia) procesów zaopatrzenia z wynikami ekonomicznymi przedsiębiorstwa. O tym, Ŝe problem jest trudny i złoŜony świadczy fakt, Ŝe w USA bardzo silnie rozwija się zupełnie nowa dyscyplina ekonomiczna: purchasing ("ogólna teoria zakupów"). W konkretnym wyborze dostawcy bardzo pomocna moŜe być metoda punktowa . Algorytm tej metody jest następujący: · określenie przez odbiorcę podstawowych kryteriów oceny dostawcy, · przypisanie poszczególnym kryteriom dodatkowych cech (choć nie jest to konieczne), które nie muszą być cechami bezpośrednio mierzalnymi, 4 · E. Michlowicz: Logistyka przemysłowa – Logistyka zaopatrzenia · określenie odpowiedniej punktacji dla poszczególnych kryteriów i ich cech (moŜe to być skala ocen od 1 do 5, lub teŜ procentowa od 0 do 100, jak stosuje np. Motorola), · ustalenie odpowiednich wag dla poszczególnych cech (jeŜeli jedne cechy preferowane są bardziej, niŜ inne), · obliczenie sumy punktów uzyskanych przez rozpatrywanych dostawców, · wybór dostawcy. 1 100 80 60 40 20 4 0 2 3 Wykres radarowy: skala 1 – 10 pkt. Wykres czworokątny: skala 1 - 100 Zgodnie z aktualnymi tendencjami jako kryteria podstawowe wybrano: jakość, cenę, terminowość dostaw oraz usługi dodatkowe oferowane przez dostawcę. Poszczególnym kryteriom przypisano kilka cech bliŜej określających dane kryterium. Tab. Wybór dostawcy wg metody punktowej Kryterium oceny Cecha Dostawca A Dostawca B Dostawca C 1 Poziom jakości 10 8 6 Jakość 2 Niezawodność 8 8 8 3 Gwarancja 6 6 6 Suma 24 22 20 4 Poziom w stosunku do konkurencji 4 8 8 Cena 5 Warunki płatności 8 6 8 6 Elastyczność 6 10 4 Suma 18 24 20 7 Czas dostawy 8 6 8 Terminowoś ć dostaw 8 Dotrzymywanie terminów 10 6 8 9 Zachowanie wielkości dostaw 6 8 6 Suma 24 20 22 10 Własny transport 6 6 8 Usługi dodatkowe 11 Utrzymywanie zapasów 4 4 6 12 Konsultacje, szkolenia 4 8 6 Suma 14 18 20 Łącznie 80 84 82 5 [ Pobierz całość w formacie PDF ] |