Władimir Bieszanow - 1943 - rok przełomu, Historia
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->1943 — ROK PRZEŁOMUWŁADIMIR BIESZANOW„Tysiące żołnierzy szło na zachód w tę zimną i straszną noc.Na ich twarzach widniała radość, zadziwiająca radość, głośno mówili o Stalingradziei o tym, czego tam dokonali. Na zachód, na zachód! Ilu z nich — mimo woli zadawałemsobie to pytanie — dotrze do końca tej drogi? Wiedzieli, że idą w dobrym kierunku. Byćmoże jeszcze mało który z nich myślał o Berlinie, większość prawdopodobnie o swychdomach rodzinnych na Ukrainie. W walonkach i waciakach, w futrzanych czapkachuszankach, z automatami w rękach, z łzawiącymi oczami i szronem na wąsach parli nazachód. O ileż to było milsze od cofania się na wschód!”ALEKSANDER WERTHRosja w czasie wojnyWSTĘPNasowieckiej ziemi panował styczeń i„święciła się”obiecana przez Wodza chwilazwycięstwa. Przed oczyma zdumionego świata dogorywała pod Stalingradem jedna znajsilniejszych armii Wehrmachtu; w zaśnieżonych nadwołżańskich stepach zamarzało,dojadając końskie gnaty, doborowe wojsko niemieckie.Wojska frontów Południowo–Zachodniego i Stalingradzkiego, realizując klasycznąoperację okrążenia, odrzuciły wroga o 150–250 kilometrów i wyszły na linię NowajaKalitwa — Millerowo — Morozowsk — Tormosin — rejon kotielnikowski. W obronieprzeciwnika ziały wyrwy ciągnące się przez dziesiątki kilometrów. Niemieckiedowództwo wytężało siły, by zatrzymać przesuwających się Rosjan i ustabilizowaćsytuację, było jednak już zbyt późno: brakowało rezerw, a dla zastąpieniazdziesiątkowanych na Wschodzie niemieckich, rumuńskich, włoskich dywizji innymijednostkami potrzeba było czasu.Sytuacja strategiczna zmieniła się wyraźnie na korzyść Armii Czerwonej.Obecne wojsko znacznie różniło się od RKKA [Rabocze–KrestianskajaKrasnajaArmia— Robotniczo–Chłopska Armia Czerwona — red.] 1941 roku. Zmieniło sięjakościowo, i odmieniło zewnętrznie. Odzyskiwało wiarę w zwycięstwo i we własnedowództwo. Uczyło się wojny na wojnie, za cenę niebywałych strat zdobywającdoświadczenie bojowe.„Wojna jednak uczyła— pisał Wasyl Byków —nie dawna, przedwojenna szkoła, nieakademie wojskowe ani tym bardziej krótkie i przyspieszone kursy szkół wojskowych — aosobiste doświadczenie wojenne, budujące bojowe mistrzostwo dowódców. Stopniowodziałania wojenne, szczególnie na niższych szczeblach, zaczynały nabierać sensu(…).Wczasie gdy każdą aluzję do wyższości niemieckiej taktyki albo niemieckiej broniwysuwaną przez żołnierzy bezwzględnie tępiono, gdzieś tam na szczytach, w SztabieGeneralnym, tę wyższość zaczynano uznawać i po cichu wyciągać z tego faktu konkretnewnioski”.Wojska sowieckie dostały nowy bojowy regulamin piechoty, odpowiadającywspółczesnym wymogom. Wdrażano nowe zasady organizacji i taktycznego stosowaniaartylerii, sił pancernych i lotnictwa.Po zniesieniu instytucji komisarzy wojskowych Armia Czerwona w pełni przeszła najednoosobowe dowodzenie, jak pokazały późniejsze wydarzenia — z korzyścią dlawszystkich.Wojsko, w którym przed wojną rozniecano nienawiść do„zołotopogonnikow”[noszących złote pagony — red.], przymierzało się do naramienników.Nieprzerwanie i w coraz większych ilościach płynęły na front broń, amunicja, żywność,ekwipunek. Rozpoczęły produkcję wybudowane na wschodzie kraju zakłady zbrojeniowe.Sowiecki system mógł już się pochwalić wysoką wydajnością produkcji wojskowej.Na uroczystym posiedzeniu rady miejskiej Moskwy Iosif Wissarionowicz Stalinzaznaczył:„Nie stawialiśmy już takich zadań, jak ewakuacja zakładów na wschód iprzestawienie przemysłu na produkcję zbrojeniową. Państwo sowieckie dysponujeobecnie zorganizowanym i szybko rozwijającym się przemysłem wojennym. Tak więc caływysiłek narodu mogliśmy skupić na zwiększeniu produkcji i dalszym doskonaleniuuzbrojenia, szczególnie czołgów, samolotów, dział, artylerii samobieżnej. Osiągnęliśmyna tym polu duże sukcesy”.Rozpoczęła się, jak ją określił Ilja Erenburg,„głęboka wojna”,wojna na wyczerpanieprzeciwnika, z góry przegrana przez Trzecią Rzeszę. W drugim półroczu 1942 rokuwyprodukowano w Niemczech 4800 moździerzy oraz 20 tysięcy dział. W ZSRRodpowiednio 107,1 i 73 tysiące. W tym samym okresie w Niemczech powstało 3000czołgów i dział samobieżnych, 5700 samolotów — w ZSRR ponad 13 tysięcy jednych idrugich. Kraj Rad dysponował o wiele większymi rezerwami ludzkimi, którymi szafował zfantastyczną, porażającą przeciwnika rozrzutnością. Rosnący wkład we wspólną zangielsko–amerykańskimi sojusznikami sprawę nie pozostawiał już wątpliwości wostateczne rozgromienie Niemiec.Marszałek Aleksander M. Wasilewski wspomina:„W tych dniach, mając przed oczamipółtora roku wojennego trudu i walcząc w głębi ziemi ojczystej, twardo wierzyliśmy, żenajwiększe trudności mamy już za sobą. Zwycięstwo pod Stalingradem, jasny cel, corazsilniejsze tyły — to wszystko budziło wiarę i wzywało do walki, ku ostatecznemuzwycięstwu”.W czasie gdy wojska Frontu Dońskiego likwidowały okrążone zgrupowanie Paulusa,Armia Czerwona, przejmując inicjatywę, przeszła do ogólnego zimowego natarcia nacałym froncie sowiecko–niemieckim. Jednak najważniejsze wydarzenia miały rozegrać sięna południowym skrzydle.Główną uwagę Stawka [Kwatera Dowództwa Naczelnego] poświęcała rozwojowiwydarzeń w rejonie Donbasu i Rostowa. Zapewnienie powodzenia na tym kierunkuwymagało przesunięcia Frontu Południowo–Zachodniego do Dońca Siewierskiego igłębokiego uderzenia przez Gorłowkę na Mariupol, z wyjściem do Morza Azowskiego.Równocześnie Front Woroneski, z pomocą Frontu Briańskiego i Południowo–Zachodniegomiał zniszczyć główne siły Grupy Armii„B”i wyzwolić Charków. Zadaniem FrontuPołudniowego było uderzyć na Rostów i Tichorecką, wyjść na tyły okopanej na Kaukazieniemieckiej Grupy Armii„A”i przejąć najbardziej prawdopodobne drogi jej odwrotuprzez Don do Donbasu.Jednocześnie opracowywano operacje mające nie dopuścić do wycofania sięprzeciwnika z Północnego Kaukazu na Półwysep Tamański i jego ewentualnej przeprawyna Krym. Zapobiec temu miała Czarnomorska Grupa Wojsk Frontu Zakaukaskiegouderzając na Krasnodar i Tichorecką i dążąc do połączenia się z wojskami FrontuStalingradzkiego. Północna Grupa Wojsk, wiążąc Niemców na swoim odcinku, miała niepozwolić im na opuszczenie planowanego kotła. W ten oto sposób przygotowywano wMoskwie od razu dwa„nowe Stalingrady”— okrążenie co najmniej 60 dywizjinieprzyjaciela.Dowództwo niemieckie natomiast dążyło do zdecydowanej poprawy sytuacjioperacyjno–strategicznej na swoim południowym skrzydle. Drogi rozwiązania tegoproblemu omawiał rozkaz operacyjny nr2 z 28 grudnia 1942 roku: należy stworzyć warunkido uwolnienia 6. Armii i unikania„nowych kotłów, które mogą być rezultatem wycofaniasię wojsk sojuszniczych, obrony wybrzuszenia frontu przez niedostateczne siły bądźzdobycia przez przeciwnika na niektórych odcinkach znaczącej przewagi”.Planowanorównież poprowadzenie szeregu uderzeń tak, aby„manewrując wojskami odebraćRosjanom inicjatywę na niektórych kierunkach”.Z obawy przed wyjściem wojsksowieckich na tyły Grupy Armii„A”wynikała decyzja o sukcesywnym odprowadzaniuwojsk z południowo–wschodniej części Północnego Kaukazu. Grupa Armii„Don”miaławstrzymywać natarcie Armii Czerwonej na wschód od Rostowa.Ten sam rozkaz nakazywał natychmiastowe„przygotowanie wielkiego przedmościa podRostowem”,stworzenia nowego, ciągłego frontu na linii Nowaja Kalitwa — Armawir —Majkop — Noworosyjsk dla utrzymania Donbasu i znacznej części Północnego Kaukazu.Kolejnym etapem miało być połączenie sił grup armii„Don”i„A”pod dowództwemfeldmarszałka Mansteina.Rozpoczynał się rok 1943.Rok, który przejdzie do historii jako przełomowy.Rok, który otworzy„erę zwycięskich salw”.Najkrwawszy rok sowieckiej Wielkiej Wojny Ojczyźnianej. [ Pobierz całość w formacie PDF ] |